Konieczność sporządzenia raportu wynika jednoznacznie z przepisów prawa. Zadaniem sporządzonego raportu jest przede wszystkim określenie wpływu/oddziaływania planowanego przedsięwzięcia, jak sama nazwa mówi, na środowisko. W tym przypadku pod pojęciem środowisko kryją się poszczególne jego elementy, takie jak: gleba, powietrze, woda, rośliny, zwierzęta oraz ludzie lub na formy ochrony przyrody. Opisywany wpływ na środowisko określa się przy uwzględnieniu zastosowanych rozwiązań lokalizacyjnych, projektowych, technicznych i technologicznych oraz organizacyjnych. Raporty oddziaływania sporządza się zarówno dla nowo budowanych obiektów/inwestycji jak również przy rozbudowie obiektów istniejących.

Raport oddziaływania na środowisko jest podstawowym źródłem informacji dla organu przeprowadzającego procedurę oceny oddziaływania inwestycji na środowisko. Rzetelnie wykonana ocena oddziaływania, usprawnia przebieg procedury oceny. Zapisy raportu często przenoszone są bezpośrednio do wydawanej decyzji środowiskowej, która kończy procedurę oceny oddziaływania. Stąd też dużą uwagę należy przykładać do wprowadzanych zapisów do raportu. Od jakości i szczegółowości zawartych informacji w raporcie może zależeć rodzaj rozstrzygnięcia czy zostanie wydana decyzja czy też nie oraz jakie zostaną nałożone na inwestora warunki środowiskowe, które będzie musiał spełnić.

Kiedy raport oddziaływania na środowisko jest wymagany?

Konieczność wykonania raportu jest wymagana zawsze w przypadku przeprowadzenia procedury oceny oddziaływania planowanej inwestycji na środowisko. Oceny takiej wymagają inwestycje, które:

• mogą zawsze znacząco oddziaływać na środowisko,
• mogą potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko stwierdził, w drodze postanowienia, organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach;
• oddziaływanie przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 stwierdził w drodze postanowienia Regionalny dyrektor ochrony środowiska.

Dla wymienionych inwestycji koniecznym jest przeprowadzenie procedury oceny oddziaływania na środowisko zakończonej wydaniem decyzji środowiskowej. Załącznikiem do wniosku o wydanie decyzji dla takiej inwestycji jest zawsze raport oddziaływania.

Rodzaje inwestycji

Rodzaje inwestycji zawsze znacząco oddziałujących oraz potencjalnie znacząco oddziałujących na środowisko zostały wyszczególnione w Rozporządzeniu w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Lista przedsięwzięć jest długa, ponieważ zostały w nim określone:

• 53 różnego rodzaju instalacje/obiekty, które są zaliczane do przedsięwzięć „mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, oraz
• 107 instalacje/obiekty, które „mogą potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko”.

Ponadto konieczność przeprowadzenia procedury oceny oddziaływania inwestycji na środowisko może wystąpić również w przypadku rozbudowy, przebudowy lub montażu zrealizowanego lub realizowanego przedsięwzięcia wymienionego w tym rozporządzeniu.

Rozstrzygnięcie konieczności przeprowadzenia procedury OOŚ a tym samy konieczność sporządzenia oceny oddziaływania na środowisko warto zlecić specjalistom, którzy dokładnie przeanalizują daną inwestycję i zakwalifikują ją do odpowiedniej kategorii. W przypadku skomplikowanych inwestycji, bądź uzasadnionych wątpliwości co do konieczności przeprowadzenia procedury OOŚ warto skonsultować się z urzędem, który będzie wydawał decyzję środowiskową. Specjaliści do spraw ochrony środowiska przygotują odpowiednie zapytanie oraz komplet informacji, na podstawie których urząd będzie mógł wydać postanowienie w sprawie konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania inwestycji na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej konieczności, urząd ten, ustali zakres raportu.

Zakres i forma raportu

Do poprawnego przygotowania raportu koniecznym jest zebranie wielu danych dotyczących środowiska w miejscu planowanej lokalizacji inwestycji oraz przeprowadzenie analizy przewidywanego oddziaływania na środowisko.

Sporządzany w celu przeprowadzenie procedury OOŚ raport oddziaływania inwestycji na środowisko powinien zawierać informacje, które pozwolą organowi wydającemu decyzję analizę i ocenę bezpośredniego i pośredniego wpływu danego przedsięwzięcia na środowisko, ludzi (w tym zdrowie i warunki życia), dobra materialne, zabytki, krajobraz (w tym krajobraz kulturowy) oraz wzajemne oddziaływanie między tymi elementami, a także dostępność do złóż kopalin. Raport powinien ponadto zawierać wszystkie informacje wymienione w art. 66 ust. 1 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Wymagany zakres raportu jest bardzo duży, zagadnieniami przykładowymi są:

• charakterystyka całego przedsięwzięcia i warunki użytkowania w fazie realizacji i eksploatacji lub użytkowania;
• główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych;
• przewidywane rodzaje i ilości emisji, w tym odpadów, wynikające z fazy realizacji i eksploatacji lub użytkowania planowanego przedsięwzięcia;
• informacje o różnorodności biologicznej, wykorzystywaniu zasobów naturalnych, w tym gleby, wody i powierzchni ziemi;
• informacje o zapotrzebowaniu na energię i jej zużyciu;
• ocenione w oparciu o wiedzę naukową ryzyko wystąpienia poważnych awarii lub katastrof naturalnych i budowlanych;
• opis elementów przyrodniczych środowiska objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko;
• właściwości hydromorfologiczne, fizykochemiczne, biologiczne i chemiczne wód;
• wyniki inwentaryzacji przyrodniczej, jeżeli została przeprowadzona;
• opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;
• opis krajobrazu, w którym dane przedsięwzięcie ma być zlokalizowane;
• informacje na temat powiązań z innymi przedsięwzięciami, w szczególności w odniesienie do kumulowania się oddziaływań przedsięwzięć;
• opis przewidywanych skutków dla środowiska w przypadku niepodejmowania przedsięwzięcia, uwzględniający dostępne informacje o środowisku oraz wiedzę naukową;
• opis wariantów przedsięwzięcia, z opisem wariantu proponowanego przez wnioskodawcę wraz z uzasadnieniem;
• określenie przewidywanego oddziaływania analizowanych wariantów na środowisko, w tym również w przypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej i katastrofy naturalnej i budowlanej, na klimat, w tym emisje gazów cieplarnianych i oddziaływania istotne z punktu widzenia dostosowania do zmian klimatu, a także możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko;
• wskazanie, czy dla planowanego przedsięwzięcia jest konieczne ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania;
• analizę możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem;
• przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na etapie jego realizacji i eksploatacji lub użytkowania, w szczególności na formy ochrony przyrody;
• przedstawienie zagadnień w formie graficznej;
• przedstawienie zagadnień w formie kartograficznej w skali odpowiadającej przedmiotowi i szczegółowości analizowanych w raporcie zagadnień oraz umożliwiającej kompleksowe przedstawienie przeprowadzonych analiz oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko;
• i wiele, wiele innych…

Sporządzony raport powinien posiadać sporządzone streszczenie w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w raporcie, w odniesieniu do każdego elementu raportu. Załącznikiem do raportu powinno być oświadczenie autora raportu lub osoby kierującej zespołem autorów o spełnieniu wymagań, które umożliwiają jej bycie autorem raportu.

Wiele informacji, które powinny zostać zawarte w raporcie oddziaływania warto przedstawiać w formie graficznej, gdyż w znacznym stopniu ułatwia to analizę i ocenę faktycznego wpływu realizowanego zamierzenia inwestycyjnego na środowisko. Przykładami graficznego/mapowego odzwierciedlenia może być nałożenie rozwiązań projektowych lub wskazanie ich lokalizacji na różnego rodzaju podkłady mapowe.

Treść raportu w przypadku gdy urząd określa jego zakres

• Przedsiębiorca przygotowujący się do złożenia wniosku o wydanie decyzji środowiskowej może przygotować raport w pełnym zakresie jaki przewiduje ustawa. Jednak istnieje możliwość, aby zakres ten w odniesieniu do konkretnej planowanej inwestycji określił urząd, który będzie wydawał decyzję środowiskową. W takim przypadku przedsiębiorca powinien złożyć w urzędzie kartę informacyjną przedsięwzięcia (tzw. KIP) oraz wniosek o określenie zakresu raportu oddziaływania inwestycji na środowisko.
• Urząd, który otrzyma wniosek o określenie zakresu raportu wystąpi o opinię do innych urzędów (RDOŚ, inspektora sanitarnego, Dyrektora RZGW, oraz innych jeżeli będzie taka konieczność). Po zasięgnięciu tych opinii urząd wyda postanowienie, w którym określi zakres raportu oraz postanowienie o zawieszeniu postępowania do czasu przedłożenia raportu. Maksymalny czas zawieszenia postępowania to 3 lata. Zakres raportu w przypadku określenia przez urząd z reguły dotyczy oddziaływań, jakie faktycznie dana inwestycja może poczynić na środowisko w fazie realizacji, eksploatacji oraz likwidacji przedsięwzięcia. Warto z takim zapytaniem wystąpić, gdyż znacznie usprawni sporządzenie raportu oddziaływania i pozwoli się skupić na elementach znaczących i istotnych, które będą miały wpływ na procedurę wydawania decyzji środowiskowej i na zapisy w niej zawarte.
• Sporządzenie karty informacyjnej przedsięwzięcia, będącej załącznikiem do wniosku o określenie zakresu raportu, wymaga przedstawienia wszystkich informacji jakie przewiduje dla niej art. 62a ust. 1 ustawy OOŚ. Rzetelnie i szczegółowo przedstawienie informacji w karcie informacyjnej przedsięwzięcia będzie pomocne urzędowi w określeniu wymaganego zakresu raportu i usprawni procedurę. Organ określa zakres raportu w drodze postanowienia.
• Postępowanie w trybie ustalania zakresu raportu przez urząd wydłuża procedurę pozyskiwania decyzji środowiskowej, jednak ułatwia wykonanie raportu oddziaływania, gdyż pozwala się skupić na rzeczach szczególnie ważnych z punktu oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.
• Ustalenie zakresu raportu w tym trybie jest obowiązkowe, w przypadku gdy przedsięwzięcie może transgranicznie oddziaływać na środowisko. W pozostałych przypadkach inwestor nie musi wnioskować o ustalenie zakresu raportu – wykonuje go w zakresie zgodnych z ustawą OOŚ.

Kto może wykonywać raport oddziaływania

Autorem bądź osobą kierującą zespołem autorów raportu oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (a także raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 oraz prognozy oddziaływania na środowisko) może być osoba, która (art. 74a ust 2 ustawy o udostępnianiu informacji […]):

1. ukończyła, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym i nauce, co najmniej studia pierwszego stopnia lub studia drugiego stopnia, lub jednolite studia magisterskie na kierunkach związanych z kształceniem w zakresie:
   • nauk ścisłych z dziedzin nauk chemicznych,
   • nauk przyrodniczych z dziedzin nauk biologicznych oraz nauk o Ziemi,
   • nauk technicznych z dziedzin nauk technicznych z dyscyplin: biotechnologia, górnictwo i geologia inżynierska, inżynieria środowiska,
   • nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych z dziedzin nauk rolniczych, nauk leśnych lub
2. ukończyła, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym i nauce, studia pierwszego stopnia lub drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, i posiada co najmniej 3-letnie doświadczenie w pracach w zespołach autorów przygotowujących raporty o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko lub prognozy oddziaływania na środowisko lub była co najmniej pięciokrotnie członkiem zespołów autorów przygotowujących raporty o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko lub prognozy oddziaływania na środowisko.

Składając wniosek o wydanie decyzji środowiskowej wraz z raportem oddziaływania na środowisko, należy załączyć oświadczenie o spełnieniu powyższego wymogu.