Praca na wysokości

[Fudowsky 1]

Czy praca osoby na antresoli wyposażonej w stałą balustradę składającą się z poręczy ochronnej umieszczonej na wysokości1,1 m i krawężnika o wysokości 0,15 m. (pomiędzy poręczą i krawężnikiem umieszczona jest w połowie wysokości poprzeczka) jest pracą na wysokości? Na antresoli znajduje się stanowisko do transportu butli z gazami technicznymi wyposażone w żuraw przyścienny (obrotowy) wyposażony w elektryczny wciągnik (pracownik obsługuje żuraw). Gazy transportowane są z hali z poziomu "0" na antresolę zlokalizowaną na tej hali na wysokości ok. 6 metrów od poziomu "0".

[Rafał Wielgus 106]

Tak, praca na antresoli w sytuacji opisanej w pytaniu jest pracą na wysokości.

Zgodnie z przepisami pracą na wysokości jest praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi.

Do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta:

1. osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi;
2. wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości.

 

W sytuacji opisanej w pytaniu praca na antresoli jest pracą na wysokości.

Na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy, lub służących jako przejścia, powinny być zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m. Pomiędzy poręczą i krawężnikiem powinna być umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób. Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie balustrad jest niemożliwe, należy stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania pracy.

Oczywiście wymagania te nie dotyczą ramp przeładunkowych.

Prace na wysokości powinny być organizowane i wykonywane w sposób niezmuszający pracownika do wychylania się poza poręcz balustrady lub obrys urządzenia, na którym stoi.

[Fudowsky 1]

A jaka jest aktualna klasyfikacja prac na wysokości? Podobno, praca na wysokości dzieli się na tą do 1,5 m i powyżej 1,5m, a nie jak dotychczas do 3m i powyżej 3 m. Czy to prawda?

[Rafał Wielgus 106]

Klasyfikację masz powyżej.

Jeżeli chodzi o podział na pracę na wysokości do 3m i powyżej 3m to wynika on z zakresu lekarskich badań profilaktycznych określonego w obowiązującym rozporządzeniu w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. W Załączniku nr 1 – Wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników, w punkcie V – „Inne czynniki” występuje podział polegający na innej kwalifikacji zakresu badań lekarskich, innej częstotliwość badań i pokazaniu przeciwwskazań – właśnie uzależniony od wysokości, na której pracownik będzie wykonywał prace.

[Fudowsky 1]

To w takim razie jak zapewnić bezpieczeństwo na stanowisku pracy na wysokości?

 

[Rafał Wielgus 106]

Przy pracach na słupach, masztach, kominach, konstrukcjach wieżowych i budowlanych bez stropów, a także przy ustawianiu lub rozbiórce rusztowań i przy pracach na drabinach oraz klamrach na wysokości powyżej 2 m nad poziomem terenu zewnętrznego bądź podłogi należy przede wszystkim:

1. przed rozpoczęciem prac sprawdzić:
   • techniczny stan konstrukcji lub urządzeń, na których mają być wykonywane prace,
   • w szczególności ich stabilność,
   • wytrzymałość na przewidywane obciążenie oraz zabezpieczenie przed nieprzewidywaną zmianą położenia (np. kotwienie rusztowań, mocowanie pomostów),
   • techniczny stan stałych elementów konstrukcji lub urządzeń mających służyć do mocowania linek bezpieczeństwa;
2. zapewnić stosowanie przez pracowników:
   • odpowiedniego do rodzaju wykonywanych prac sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości, takiego jak szelki bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji czy z pasem biodrowym (do prac w podparciu – na słupach, masztach itp.),
   • hełmów ochronnych przeznaczonych do prac na wysokości.

Wymagania te dotyczą również prac wykonywanych na galeriach, pomostach, podestach i innych podwyższeniach, jeżeli rodzaj pracy wymaga od pracownika:

• wychylenia się poza balustradę lub obrys urządzenia, na którym stoi,
• przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości.

Przy pracach na klamrach, drabinach, rusztowaniach i innych podwyższeniach nieprzeznaczonych na pobyt ludzi, na wysokości do 2 m nad poziomem podłogi lub ziemi, niewymagających od pracownika wychylania się poza obrys urządzenia, na którym stoi, bądź przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości, należy zapewnić, aby:

• drabiny, klamry, rusztowania, pomosty i inne urządzenia były stabilne oraz zabezpieczone przed nieprzewidywaną zmianą położenia i posiadały odpowiednią wytrzymałość na przewidywane obciążenie,
• pomost roboczy spełniał następujące wymagania:
• powierzchnia pomostu powinna być wystarczająca dla pracowników, narzędzi i niezbędnych materiałów,
• podłoga powinna być pozioma i równa, trwale umocowana do elementów konstrukcyjnych pomostu,
• w widocznym miejscu pomostu powinny być umieszczone czytelne informacje o wielkości dopuszczalnego obciążenia.

 

Linka bezpieczeństwa

Jednym z rodzajów podzespołów łącząco-amortyzujących jest linka bezpieczeństwa z amortyzatorem (np. włókienniczym). Należy ona do środków ochrony indywidualnej i może być użytkowana wyłącznie przez 1 osobę. Jeden z końców takiego zestawu należy dołączyć do klamry zaczepowej szelek bezpieczeństwa, drugi zaś – do konstrukcji stałej lub odpowiedniego podsystemu kotwiczącego. Należy przy tym pamiętać, że można go stosować, jeżeli przewidzi i zapewni się odpowiednią przestrzeń poniżej miejsca pracy, którą musi przebyć spadający człowiek, zanim zostanie powstrzymane jego spadanie. Rozwiązanie to powinno być stosowane w sytuacjach częstego przemieszczania się pracownika i częstej zmiany punktu mocowania, a także do współpracy z poziomymi linami zaczepowymi.

[Fudowsky 1]

Czy pracownicy komisji inwentaryzacyjnej (na stanowiskach etatowych), do zadań których należy wykonywanie spisów towarów w magazynach mogą pracować na wysokości powyżej 1 m oraz pracować fizycznie przy przenoszeniu spisywanych towarów?

[Rafał Wielgus 106]

Jeżeli do zakresu obowiązków tych osób należy wykonywanie inwentaryzacji to osoby takie będą mogły dokonywać spisy rzeczy znajdujących się na regałach oraz przenosić te rzeczy.
Należy jednak pamiętać, iż zgodnie z przepisami praca wykonywana  na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi jest pracą na wysokości. Ponieważ prace na wysokości zalicza się do prac szczególnie niebezpiecznych pracodawca, powinien określić szczegółowe wymagania bhp przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych, a w szczególności zapewnić:

1. bezpośredni nadzór nad pracami wyznaczonych w tym celu osób,
2. odpowiednie środki zabezpieczające,
3. instruktaż pracowników  obejmujący w szczególności:
   • imienny podział pracy,
   • kolejność wykonywania zadań,
   • wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach.

Ponadto należy zagwarantować, aby dostęp do miejsc wykonywania pracy na wysokości powyżej jednego metra miały jedynie osoby upoważnione i odpowiedni poinstruowane.

Przy przenoszeniu inwentaryzowanych przedmiotów konieczne jest również uwzględnienie faktu, iż kobiety nie mogą wykonywać pracy polegającej na ręcznym podnoszeniu i przenoszeniu ciężarów o masie przekraczającej:

• 12 kg - przy pracy stałej,
• 20 kg - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej). 

[Fudowsky 1]

W firmie przeprowadzana jest corocznie inwentaryzacja. Prace inwentaryzacyjne wykonywane są m.in. w magazynie wysokiego składowania. Osoby, wykonujące spis muszą wjechać wózkiem wysokiego podnoszenia (powyżej 3m) między regały magazynowe. Nie muszą one kierować wózkiem, a jedynie stać na platformie, która wjeżdża na górę. Oczywiście platforma jest odpowiednio zabezpieczona przed ewentualnym upadkiem osoby z wysokości. Pracownicy na co dzień nie pracują w magazynie, a ich obowiązki nie wymagają od nich przebywania na wysokości. Czy pracownicy, którzy są wyznaczeni do prac inwentaryzacyjnych, muszą mieć specjalne uprawnienia lub badania lekarskie? Czy pracę na platformie należy zaliczyć do pracy na wysokości?

[Rafał Wielgus 106]

Jak pisałem powyżej:

Pracą na wysokości jest praca wykonywana na poziomach roboczych znajdujących się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi w obiekcie lub ziemi. Do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta:

• osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami,
• wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości.

Pracownicy, którym zlecane są prace inwentaryzacyjne w warunkach nie kwalifikujących zaliczenie tych prac do wykonywanych na wysokości nie mają obowiązku ani legitymowania się orzeczeniem lekarskim o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na wysokości ani innych specjalnych uprawnień.

[Fudowsky 1]

Czy pracownicy wykonujący pokrycie dachowe (płyta - spadek ok. 7%), powinni być zabezpieczeni przed upadkiem z wysokości, poprzez zastosowanie barierek ochronnych? Czy zastosowanie szelek bezpieczeństwa, jako zabezpieczenia przed upadkiem jest wystarczające? Płyta dachowa wystaje ok. 25 cm za krawędź ściany i trudno jest zamontować barierki ochronne, ponieważ krawędzie płyty dachowej uległyby uszkodzeniu.

[Rafał Wielgus 106]

Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie balustrad jest nie możliwe, należy zastosować środki ochrony indywidualnej.

Obowiązek zainstalowania balustrad ochronnych wymagany jest na:

• wysokości powyżej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi,
• powierzchniach, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy, lub służących jako przejścia.

Balustrady, o których mowa, powinny składać się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości, co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości, co najmniej 0,15 m. W połowie pomiędzy poręczą i krawężnikami powinna być umieszczona poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób.

Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie balustrad, o których wspomniano jest niemożliwe, należy zastosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywanej pracy.

Pamiętając o bezpieczeństwie pracowników, którzy wykonują pracę na wysokości należy wyposażyć ich w środki ochrony indywidualnej, takie jak:

• hełm ochronny, który powinien być wykonany, np. z polipropylenu wysokiej odporności, zabezpieczony przed UV. Więźba powinna być wykonana z poliamidu: trzy taśmy tekstylne z 8 punktami zamocowania, potnik z gąbki, regulacją na zębatkę dostosowana do obwodu głowy od 53 do 63 cm z 2 możliwościami regulacji pozycji (góra/dół) oraz posiadać izolację elektryczną. (PN-EN 397:1997, PN-EN 397:1997/A1:2002);
• sprzęt zabezpieczający przed upadkiem z wysokości np. szelki jednokolorowe z pasem, wyposażone w szelki bezpieczeństwa posiadające 2 punkty zaczepienia chroniące przed upadkiem (grzbietowy-mostkowy). Szelki powinny posiadać pas ustalający pozycję przy pracy z oparciem formowanym na gorąco, wyposażonym w 2 punkty zaczepienia ustalające pozycję pracy, szelki powinny być wyposażone w 3 klamry regulacyjne, (PN-EN 360:2005, PN-EN 361:2005, PN-EN 362:2006).

[Fudowsky 1]

Czy istnieją przepisy zabraniające realizacji prac wysokościowych przez pracownika z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, oczywiście po wysłaniu go na odpowiednie badania lekarskie? Chodzi tutaj tylko o realizację prac nadzorujących, jednak wymagających w niektórych sytuacjach wejścia na dach budynku. Pracownik jest w pełni sprawny ruchowo, niepełnosprawność dotyczy  jedynie z narządu mowy.

[Rafał Wielgus 106]

Lekarz medycyny pracy podejmuje decyzje o przeprowadzeniu stosownych badań i ocenia stopień zdrowia, i zdolności pracownika do wykonywania pracy na danym stanowisku.

Pracodawca kierując pracownika na badania profilaktyczne w skierowaniu powinien wskazać:

• rodzaj badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane,
• w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy - określenie stanowiska pracy, na którym osoba ta ma być zatrudniona,
• w przypadku pracowników - określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony,
• informację o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych itp.

W oparciu o wskazane informacje w skierowaniu lekarz medycyny pracy podejmuje decyzję o przeprowadzeniu stosownych badań i ocenia stopień zdrowia, i zdolność pracownika do wykonywania pracy na danym stanowisku. Zatem pracodawca kierując pracownika na badanie profilaktyczne powinien w zaświadczeniu wskazać, że pracownik ten wykonuje również czynności na wysokości. Natomiast decyzję o możliwości pracy pracownika w danych warunkach środowiska pracy podejmuje lekarz medycyny pracy.

[Fudowsky 1]

W jaki sposób zabezpieczyć pracowników wykonujących prace na dachu, jeżeli nie ma na nim do czego przypiąć linki łączącej z szelkami bezpieczeństwa, brak kominów?

[Rafał Wielgus 106]

Jeżeli na budynku nie zainstalowano na dachu stałych punktów konstrukcyjnych, służących do mocowania urządzeń kotwiczących oraz sprzętu ochrony indywidualnej można zastosować przenośne, instalowane okresowo podzespoły kotwiczące. 

Przy organizowaniu pracy na wysokości należy stosować się do przepisów rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

W przypadku prac na dachu należy przede wszystkim stosować systemy uniemożliwiające rozpoczęcie spadania. System taki składa się z trzech podzespołów:

• uprzęży (szelek bezpieczeństwa);
• podzespołu łącząco-amortyzującego;
• podzespołu kotwiczącego.

Jeżeli na dachu nie ma stałych punktów konstrukcyjnych, do których można by przymocować urządzenia kotwiczące, można zastosować przenośne podzespoły kotwiczące, takie jak np.: zaczepy linkowe stalowe, łańcuchowe lub zaczepy taśmowe opasujące elementy konstrukcji, zaczepy nożycowe.

[Fudowsky 1]

Czy pracownicy wysyłani na badania lekarskie potrzebne do uzyskania uprawnień do montażu i odbioru rusztowań, korzystają z takich samych przywilejów jak przy badaniach okresowych, czy powinni je wykonać we własnym zakresie?

[Rafał Wielgus 106]

Badania lekarskie, których wynik uprawnia do wykonywania pracy na wysokości, powinny być wykonywane, w miarę możliwości, w czasie pracy.

Badania takie są przeprowadzane w ramach badań profilaktycznych. W związku z tym pracownik, który je wykonuje, korzysta z takich samych uprawnień jak przy wykonywaniu innych badań objętych profilaktyczną opieką zdrowotną.

Obowiązkiem pracownika jest poddawanie się wstępnym, okresowym oraz kontrolnym badaniom lekarskim. Dlatego też, pracownikowi przysługują pewnego rodzaju „przywileje”, mianowicie:

• badania powinny być wykonywane godzinach pracy, przy czym za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia,
• koszt badań ponosi pracodawca.

Należy zauważyć, że pracodawca, w skierowaniu na badania profilaktyczne, powinien wskazać, iż pracownik będzie wykonywał pracę na wysokości.

[Fudowsky 1]

Czy mycie okien w budynku należy uznać za pracę na wysokości?

[Rafał Wielgus 106]

To czy mycie okien w budynku jest pracą na wysokości każdorazowo uzależnione jest od warunków, w jakich wykonywana jest ta praca. Jeżeli w konkretnym przypadku mycie okien jest pracą na wysokości, praca ta powinna być zorganizowana i wykonywana tak, aby nie zmuszać pracownika do wychylania się poza poręcz balustrady lub obrys urządzenia, na którym stoi (np. parapetu okiennego, schodków przystawnych, podestu roboczego).

Praca na wysokości pojęcie

Za pracę na wysokości jest uznawana praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi.
Nie zalicza się do prac na wysokości pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta jest:

• osłonięta ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi,
• wyposażona w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości.

Obowiązki pracodawcy

Praca na wysokości zaliczana jest do prac szczególnie niebezpiecznych. Rodzi to określone obowiązki po stronie pracodawcy
W firmie, w której występują prace szczególnie niebezpieczne, pracodawca określa szczegółowe wymagania bhp przy ich wykonywaniu.

W szczególności pracodawca ma obowiązek zapewnić:

• bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób,
• odpowiednie środki zabezpieczające,
• instruktaż pracowników obejmujący przede wszystkim:
• imienny podział pracy,
• kolejność wykonywania zadań,
• wymagania bhp przy poszczególnych czynnościach.

Pracodawca powinien także każdorazowo dobrać i zastosować organizacyjne oraz techniczne środki zabezpieczające pracowników przed ewentualnymi skutkami zagrożeń zawodowych.
Pracodawca ma obowiązek zapewnić, aby dostęp do miejsc wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych miały jedynie osoby upoważnione i odpowiednio poinstruowane.

Środki zabezpieczające pracowników

Odpowiednimi środkami zabezpieczającymi pracowników wykonujących prace na wysokości są:

• asekuracja osób wykonujących prace przez innych pracowników, którzy bezpośrednio ich nie wykonują,
• wyposażenie pracowników w środki ochrony indywidualnej dobrane do rodzaju wykonywanej pracy (np. sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości) i przeszkolenie ich w zakresie posługiwania się tymi środkami.

[Fudowsky 1]

W rozporządzeniu w sprawie badań lekarskich pracowników zapisane jest,że przy pracy na wysokości powyżej 3 m wady wzroku wymagające stałego noszenia szkieł korekcyjnych stanowią przeciwwskazanie do zatrudnienia (nie dotyczy soczewek kontaktowych). Lekarz medycyny pracy stwierdził ,że istnieją specjalne okulary- gogle w których możliwa jest taka praca i uzyskanie zdolności do pracy na wysokości powyżej 3 m pod warunkiem ich używania. Czy istnieją jakieś uregulowania szczegółowe w powyższym temacie?

[Rafał Wielgus 106]

Nie są znane szczególne uregulowania prawne w kwestii możliwości dopuszczenia do prac na wysokości powyżej 3 m pracowników wyposażonych w okulary-gogle optyczne. Dopuszczenie do pracy na wysokości powyżej 3 m. pracowników wyposażonych w okulary-gogle musiałoby znaleźć się w formie stosownego zapisu w wskazówkach metodycznych w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników stanowiących załącznik do rozporządzenia w sprawie badań lekarskich pracowników.
Taka forma zaopatrzenia  pracownika nie mogłoby być dopuszczona choćby z tego względu, że zarówno okulary, jak i gogle noszone w czasie wykonywania prac mogą ulec łatwemu usunięciu (celowemu bądź przypadkowemu). Gwarancję trwałości korekcji wzroku w czasie wykonywania pracy, w tym na wysokości, zapewniają soczewki kontaktowe założone na gałkę oczną.

[Fudowsky 1]

W takim razie jakie wymagania powinien spełniać pracownik, który wykonuje pracę na wysokości?

[Rafał Wielgus 106]

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podstawowo wymagają od pracownika wykonującego prace na wysokości:

• braku przeciwwskazań lekarskich do wykonywania prac na wysokości do 3m lub powyżej 3m,
• szkolenia wstępnego (instruktażu stanowiskowego lub uzupełniającego) i aktualnego szkolenia okresowego, których programy obejmują zagadnienia dotyczące wymagań bhp przy pracach  na wysokości,
• szczególnej sprawności psychofizycznej – w przypadku wykonywania prac na wysokości na masztach i wieżach antenowych

oraz

• znajomości instrukcji bezpiecznego wykonywania prac na wysokości,
• znajomości wyników oceny ryzyka zawodowego dotyczącego zagrożeń i zabezpieczeń związanych z pracą na wysokości,
• umiejętności posługiwania się sprzętem ochronnym wymaganym do prac na wysokości.

[Fudowsky 1]

A co z pracodawcą, jakie obowiązki związane z zapewnieniem bhp przy pracach na wysokości ma pracodawca?