Kto powinien opiniować, a kto zatwierdzać ryzyko zawodowe?

[Fudowsky 1]

Czy ocenę ryzyka zawodowego musi zatwierdzać dyrektor (pracodawca), czy mogą to być inne osoby np. na produkcji – kierownik produkcji, w dziale utrzymania ruchu – kierownik, w administracji – kierownik administracji?

[Rafał Wielgus 106]

Pracodawca może zobowiązać określonych pracowników do zaopiniowania udokumentowanej oceny ryzyka zawodowego przed jej zatwierdzeniem. Natomiast udokumentowaną ocenę ryzyka zawodowego powinien zatwierdzić pracodawca. Przy czym, pracodawca może upoważnić inne osoby do dokonywania w jego imieniu określonych czynności z zakresu prawa pracy, jednakże, w sposób wyraźny powinno wynikać, że dana osoba działa w imieniu pracodawcy.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 226 ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy – dalej k.p. pracodawca ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko oraz informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywana pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. W myśl natomiast § 39a ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, pracodawca ocenia ryzyko zawodowe występujące przy wykonywanych pracach, w szczególności przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy, stosowanych substancji i preparatów chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub mutagennych oraz zmianie organizacji pracy. Zatem dokonanie oceny ryzyka zawodowego należy do obowiązków pracodawcy. Realizując wskazaną powinność, może on powołać zespół. Przepisy nie określają sposobu powołania zespołu ani jego składu i nie wskazują szczególnych wymagań kwalifikacyjnych osób dokonujących oceny ryzyka zawodowego oraz jak powinien powołany zespół procedować. Przyjmuje się, że zespół ten powinien składać się z kompetentnych osób, które dobrze znają procesy pracy, zagrożenia występujące w zakładzie pracy oraz posiadają wiedzę w zakresie metodologii dokonywania ocen ryzyka zawodowego.

Należy przypomnieć wymagania normy PN-N-18002: 2011 – Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, w której zaleca się, aby osoby oceniające ryzyko:
– znały i rozumiały zasady oceny ryzyka zawodowego,
– posiadały wiedzę niezbędną do identyfikowania zagrożeń na ocenianych stanowiskach,
– umiały ocenić szkodliwe następstwa występujących zagrożeń.

Ponadto w wymienionej normie wskazano, że w składzie zespołu do oceny ryzyka zawodowego powinni, przykładowo, znaleźć się:
– pracownik służby bhp lub osoba wykonująca zadania tej służby,
– lekarz medycyny pracy,
– osoby kierujące pracownikami,
– pracownicy lub ich przedstawiciele.

Przepisy § 2 ust. 1 pkt 14 rozporządzenia Rady Ministrów z 2.09.1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy wskazują, że w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego powinna brać udział służba bhp. Podobnie podczas dokonywania oceny ryzyka zawodowego powinien być zapewniony współudział służby medycyny pracy. Obowiązek taki nie jest przypisany do społecznej inspekcji pracy, której zadania wymienia art. 4 ustawy z 24.06.1983 r. o społecznej inspekcji pracy.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że pracodawca jako podmiot odpowiedzialny za dokonanie oceny ryzyka zawodowego sam określa zasady procedowania nad dokonaniem oceny ryzyka zawodowego. Powołując zespół może wskazać, jakie są jego zadania i zadania poszczególnych jego członków.

Ponadto może również zobowiązać określonych pracowników do zaopiniowania udokumentowanej oceny ryzyka zawodowego przed jej zatwierdzeniem. Natomiast udokumentowaną ocenę ryzyka zawodowego powinien zatwierdzić pracodawca, co będzie jednoznaczne z realizacja wynikającego z art. 226 k.p. obowiązku dokonania jej oceny i udokumentowania. Przy czym, pracodawca może wyznaczyć inne osoby do dokonywania w jego imieniu określonych czynności z zakresu prawa pracy (por. wyrok SN z 5.05.2011 r., II PK 181/10). Upoważnienie może mieć charakter generalny, tj. dotyczyć wszystkich czynności prawnych określonych w przepisach regulujących stosunek pracy, których dokonuje pracodawca, a więc m.in. dokonania oceny i dokumentowania (zatwierdzenia) oceny ryzyka zawodowego, zatwierdzania protokołu powypadkowego, zawierania i rozwiązywania umów o pracę, zmian w tych umowach, ustalania regulaminów pracy. Pracodawca może również, w odróżnieniu od wskazanego wyznaczenia o charakterze generalnym, udzielić określonej osobie indywidualnego pełnomocnictwa do dokonywania w imieniu mocodawcy określonych czynności prawnych (por. wyrok SN z 20.09.2005 r., II PK 412/04). Zatem istniej możliwość realizacji omawianego obowiązku przez inne osoby, jednakże, z treści czynności prawnej (w sposób wyraźny – przez oświadczenie czy przedstawienie dokumentu), podejmowanej za pracodawcę, powinno wynikać, że dana osoba działa w imieniu pracodawcy (por. wyrok SN z 13.09.2009 r., II PK 91/09).