służba bhp, firma zewnętrzna czy etat? - róznice w interpretacji

[Gość]

co Wy na to?? jak już sądy nie są zgodne to kogo słuchać?
nasuwa się jedynie kultowe już: "sąd, sądem ale sprawiedliwość musi być po naszej stronie" znaczy się interpretujemy jak nam wygodniej


Służba BHP - etatowa czy zewnętrzna?
2012-02-15

Od dłuższego czasu dyskusję w środowisku ochrony pracy budzi pytanie, czy obowiązki służby bhp mogą pełnić specjaliści zewnętrzni, niezatrudnieni na etacie w zakładzie pracy.

Kością niezgody jest art. 23711 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p., zgodnie z którym pracodawca – w przypadku braku kompetentnych pracowników – może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Jednak § 1 tego przepisu określa m.in., że pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bhp.

Przywołane przepisy są źródłem dyskusji, czy również pracodawca zatrudniający ponad 100 pracowników, gdy wśród nich nie ma osób kompetentnych, może skorzystać z pomocy zewnętrznej służby bhp. Oliwy do ognia dolały dwa odmienne stanowiska zajęte w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny - w wyroku z dnia 23 września 2005 r., I OSK 40/05 oraz w wyroku z dnia 13 października 2006 r., I OSK 263/06.

Głos w sprawie zabrało też Stowarzyszenie Ochrony Pracy. Uważa ono, że pracodawca, niezależnie od wielkości zatrudnienia, może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu. Jedynym warunkiem jest brak kompetentnych pracowników (a więc osób z pełnymi kwalifikacjami służby bhp) wśród pracowników zakładu pracy. Zdaniem SOP odmienne interpretacje są błędne. Regulacja art. 23711 § 2 k.p. jest bowiem przepisem „samym w sobie”. Gdyby ustawodawca chciał ograniczyć możliwość korzystania z niego, uczyniłby to w sposób jednoznaczny, tak jak to uczynił np. w art. 1515 § 4 k.p. wskazując, że „przepisy § 2 zd. drugie oraz § 3 nie stosuje się do pracowników...”. SOP odwołał się również do wykładni historycznej i wskazuje, że z dawnego brzmienia art. 23711 k.p. wynika, że gdyby ustawodawca chciał uzależnić dopuszczalność powierzenia zadań służby bhp od wielkości zatrudnienia, uczyniłby to w sposób jednoznaczny, przyjmując, że pracodawca mógł powierzyć wykonywanie zadań służby bhp osobie zewnętrznej tylko wówczas, gdy zatrudniał nie więcej niż 50 pracowników.

Stanowisko podobne do przedstawionego przez SOP reprezentują tacy specjaliści prawa pracy jak Ludwik Florek oraz Krzysztof Rączka, którzy również uważają, że pracodawcy zatrudniający powyżej 100 pracowników mogą powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy, jeżeli nie mogą znaleźć kompetentnych pracowników do zatrudnienia w tej służbie. Analogiczne stanowisko zajął Departament Prawny Głównego Inspektoratu Pracy, stwierdzając w piśmie GNP/112/4561-3/06, iż także pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu.

Przepis art. 23711 k.p. wdraża art. 7 dyrektywy Rady nr 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy (Dz. Urz. WE L 183 z 29.06.1989, s. 1 z późn. zm.), a co za tym idzie powinien być interpretowany zgodnie z postanowieniami dyrektywy. W uzasadnieniu do zmiany art. 23711 k.p. czytamy, że należy inaczej uregulować rozwiązania prawne w zakresie obowiązków pracodawców przy tworzeniu służby bhp. Jest to konieczne – jak wskazuje uzasadnienie – „ze względu na potrzebę zharmonizowania polskich rozwiązań prawnych z wymaganiami art. 7 dyrektywy 89/391/EWG, a także ich dostosowania do regulacji już obowiązujących w krajach Unii Europejskiej”. Należy podkreślić, że żaden z przepisów dyrektywy 89/391/EWG ani pozostałych aktów Unii Europejskiej nie uzależnia obowiązku posiadania służby bhp „wewnętrznej” czy „zewnętrznej” od wielkości zakładu pracy.

Opracowanie: Edward Kołodziejczyk

Absolwent Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1991-1999 redaktor „Inspektora Pracy” - miesięcznika Państwowej Inspekcji Pracy. Od 2000 r. prowadzi Wydawnictwo KOLPRESS, w ramach którego współpracuje z redakcjami i wydawnictwami piszącymi o bezpieczeństwie pracy, zajmuje się opracowywaniem i wydawaniem broszur szkoleniowych o tematyce bhp i zawodowej oraz kwartalnika „Informator Ochrony Pracy”. Autor, współautor i wydawca kilkunastu broszur: Inspekcja Pracy w Polsce 1919-1999, BHP przy urządzeniach elektroenergetycznych, BHP w biurze i urzędzie, BHP w szkole, BHP kierowcy wózka jezdniowego, Prace spawalnicze z uwzględnieniem bhp, Słowniczek bhp. Redaktor merytoryczny i współautor Meritum BHP, wyd. Wolters Kluwer Polska.

[Gość]

Pracodawca powyżej 100 pracowników tworzy służbę bhp. Powierzenie obowiązków specjaliście z zewnątrz nie jest tworzeniem służby. W rozporządzeniu odnośnie służb bhp jest wyraźnie co stanowi taką służbę.

[Gość]

Otóż właśnie jest. Tworzenie to nic innego jak zatrudnienie (takie lub inne) lub powierzenie.
Rada Ministrów napisała „tworzy” a nie zatrudnia bo pracodawca czasem powierza obowiązki już zatrudnionemu pracownikowi.
Tu gzie nie może powierzyć jest już jak drut:

Pracodawca zatrudniający ponad 600 pracowników zatrudnia w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej 1 pracownika służby bhp na każdych 600 pracowników.

[Gość]

Poniżej 600 a powyżej 100 też jest jak drut.

[Gość]

Argument dotyczący rozróżnienia formy utworzenia służby bhp od powierzenia zadań tej służby, nie znajduje uzasadnienia w systemowej wykładni budowy zapisów art. 23711 K.p., ponieważ przy takim podziale dwóch rodzajów pełnienia zadań z tego zakresu, zapis § 4 staje się nonsensowny.

Treść art. 23711 § 4 K.p. brzmi w sposób następujący: ‘Właściwy inspektor pracy może nakazać utworzenie służby bhp albo zwiększenie liczby pracowników tej służby, jeżeli jest to uzasadnione stwierdzonymi zagrożeniami zawodowymi.”

Gramatyczne brzmienie przepisu, wskazuje na uprawnienie inspektora pracy do:
nakazania utworzenia służby bhp,
nakazania zwiększenia liczby pracowników utworzonej wcześniej służby bhp.


Przy takiej interpretacji przepisu art. 23711 K.p. dokonanej przez NSA, okazałoby się, że inspektor pracy nie miałby prawa ingerencji nakazowej w sytuacji pracodawców zatrudniających do 100 pracowników, gdyż tam forma tych zadań polega na powierzeniu zadań służby bhp a nie na jej utworzeniu.

Ten kierunek wykładni miałby charakter nonsensowny, gdyż okazałoby się, że organ nadzoru nad warunkami pracy nie może podejmować decyzji administracyjnej w stosunku do zdecydowanej większości pracodawców zatrudniających mniej niże 100 pracowników, co jest rozwiązaniem nie do przyjęcia.

Można jednak założyć, że ustawodawca pomylił się, a w braku wyraźnej kompetencji, inspektor pracy rzeczywiście nie ma prawa ingerować decyzyjnie w stosunku do pracodawców zatrudniających do 100 pracowników. Aby ten stan zmienić trzeba dokonać nowelizacji art. 23711 K.p.

Ważniejszy jednak argument przemawia przeciwko tezie wykładniowej NSA. Otóż, w art. 23711 § 2 K.p. zdanie pierwsze brzmi: „Pracodawca – w przypadku braku kompetentnych pracowników – może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy.”

Przepis ten, jak widać nie precyzuje żadnej granicy liczby zatrudnionych pracowników przez pracodawcę. Stanowi jedynie o tym, że istnieje brak kompetentnych pracowników. Sfera organizacyjno-kadrowa należy do funkcji organizatorskiej w procesie pracy i przynależna jest wyłącznie pracodawcy.

To sam pracodawca ma prawo ocenić, kiedy brakuje mu kompetentnych pracowników do pełnienia funkcji z zakresu bhp i kiedy w następstwie tego przyjmie rozwiązanie w postaci powierzenia wykonywania zadań tej służby przez specjalistów spoza zakładu pracy.

Nie ma więc w istocie żadnego powiązania logicznego między liczbą pracowników zatrudnionych u pracodawcy a możliwością dokonania oceny braku kompetentnych pracowników do realizacji zadań służby bhp.

Trudności ze znalezieniem kompetentnych pracowników do realizacji zadań służby bhp, są, w braku ograniczeń liczbowych w art. 23711 § 2 K.p., samodzielną przesłanką pozwalającą na powierzenie zadań tej służby specjalistom spoza zakładu pracy.

Ustawodawca nie ogranicza braku kompetentnych pracowników do realizacji zadań służby bhp, w relacji do określonej liczby zatrudnionych pracowników, brak jest więc podstaw do tego, aby wbrew wyraźnie sprecyzowanemu zapisowi ustawodawcy, taką granicę liczbową dodawać w drodze wykładni.

Wobec tego, jeśli zaistnieje przesłanka braku kompetentnych pracowników do wykonywania zadań służby bhp, co oceniał będzie sam pracodawca, wówczas ma on prawo powierzyć zadania te służby specjalistom spoza zakładu pracy zarówno wówczas, gdy zatrudnia do 100 pracowników, jak i wówczas, gdy zatrudnia ponad 100 pracowników.

Gdyby nawet przyjąć proponowaną wersje wykładniową przez NSA, tj. podział na tworzenie służby bhp i powierzenie zadań służby bhp, to i tak ten podział nie rzutuje na poprawne rozumienia art. 23711 § 2 K.p.

Ustawodawca w art. 23711 § 2 K.p. jako jedyną przesłankę zastosowania instytucji powierzenia zadań służby bhp specjaliście spoza zakładu pracy, wymienia samoistnie brak kompetentnych pracowników.

Brak kompetentnych pracowników do pełnienia zadań służby bhp może natomiast mieć miejsce zarówno w przypadku zatrudnienia do 100 pracowników jak i ponad 100 pracowników.

Z tych przyczyn, tezie prezentowanej przez NSA brakuje dostatecznego uzasadnienia wykładniowego. W istocie NSA wykracza poza dopuszczalne granice wykładni prawa, i zmienia ustanowione prawo, czym wyręcza ustawodawcę, naruszając art., 7 Konstytucji RP.

Idąc dalej w odmiennym od NSA kierunku wykładniowym, można nawet bronić tezy, że pracodawca zatrudniający ponad 600 pracowników także uprawniony jest do skorzystania z rozwiązania przewidzianego w art. 23711 § 2 K.p.

Fakt, iż art. 23711 § 5 K.p. stanowi delegację dla Rady Ministrów do określenia liczebności służby bhp, nie wyłącza przecież odstępstwa od zasady przewidzianego w art. 23711 § 2 K.p., gdyż przepis wykonawczy nie może wyłączać odstępstwa ustanowionego przez samego ustawodawcę, jeżeli delegacja do wydania przepisu wykonawczego do tego wyraźnie nie upoważnia.

De lege lata, pracodawca może samodzielnie ustalać, czy ma, czy też nie ma kompetentnych pracowników do pełnienia zadań w zakresie służby bhp. Natomiast właściwy inspektor pracy ma prawo nakazać utworzenie tej służby, bądź zwiększenie liczby pracowników, jeżeli będzie to uzasadnione stwierdzonymi zagrożeniami zawodowymi.

Poprawna wykładnia art. 23711 K.p. prowadzi do wniosku, że mamy do czynienia z jednolitym pojęciem „utworzenie służby bhp”, pod którym należy rozumieć zarówno zatrudnienie pracowników tej służby, powierzenie tych zadań pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy, wykonywanie tych zadań przez pracodawcę, jak i powierzenie tych zadań specjaliście spoza zakładu pracy.

[Gość]

Skoro zatrudnia to nie nie zleca. Zatrudnia to znaczy że pracownik. Specjalista z zewnątrz to raczej zleceniobiorca więc takie zlecenie może wykonywać dla wielu przedsiębiorców.

[Gość]

Ale musisz przyznać, ze bez względu na formę wykonywania jest to jednak tworzenie służby bhp.

[Gość]

Dziwne byłoby gdyby specjalista na umowę cywilno-prawną nie był służbą BHP.

[Gość]

Może skróćmy.
1. Co to jest służba BHP?
2. Kto ją tworzy (powołuje)?
3. Kiedy?

Stanie się jasność.

No nie wszędzie chyba mam przeczucie takie......

[Gość]

Trzeba w tym miejscu podkreślić, iż w praktyce istnieją dwa poglądy odnośnie możliwości utworzenia służby bhp u pracodawcy zatrudniającego powyżej 100 pracowników.

Zgodnie z pierwszym poglądem, wyrażonym w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 października 2006r. (sygn. akt I OSK 263/06) w §2 art. 23711 przewidziano możliwość, w przypadku braku kompetentnych pracowników, powierzenia wykonywania zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Specjalista spoza zakładu pracy może wykonywać zadania służby bhp, a więc w zakładach zatrudniających do 100 pracowników. Tylko bowiem w takich zakładach nie ma obowiązku tworzenia służby bhp, a jej zadania można powierzać określonym osobom.

Natomiast w przypadku „służby bhp” ani przepis art. 23711 kodeksu pracy, ani żaden inny nie przewiduje takiej możliwości. (…) w przypadku „służby bhp” zarówno §2 jak i §3 powyższego przepisu mówi o pracowniku tej służby. Przy czym tutaj również rozróżnia się pojęcie „służby bhp” jak i „powierzenie wykonywania zadań bhp”. Jeżeli więc przepis ustawowy posługuje się pojęciem „pracownik”, a więc musi to być osoba, zgodnie z art. 2 k.p., zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Powyższe rozstrzygnięcie potwierdza również stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy, który stwierdził, iż niedopuszczalne jest zastąpienie służby bhp podmiotem nie będącym pracownikiem pracodawcy (tzw. outsourcing usług) w zakładach zatrudniających powyżej 100 osób. Argumenty przemawiające za ww. stanowiskiem znajdują także oparcie w przepisach rozporządzenia w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. W przepisie §1 ust. 3 i 4 jest bowiem mowa o pracownikach służby bhp, a tymi, zgodnie z przepisem art. 2 kodeksu pracy, są osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. W żadnym zatem wypadku nie mogą to być osoby, którym zadania służby bhp zostały powierzone na mocy umów cywilnoprawnych, np. zlecenia.

Inne zdanie zostało wyrażone przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 23 września 2005r. (sygn. akt I OSK 40/05). Zgodnie z nim stanowisko uzależniające możliwość powierzenia zadań bhp specjalistom nie będącym pracownikami dotyczy jedynie pracodawców zatrudniających do 100 pracowników, nie znajduje oparcia w przepisach art. 23711 §1 i 2 Kodeksu pracy. Ustawodawca w §2 tego artykułu formułuje wyłącznie jedną przesłankę odstąpienia powierzenia wykonywania zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy – brak kompetentnych pracowników. Jak widać, sąd stanął tu na stanowisku, że powierzenie wykonywania zadań służby bhp jest możliwe przy braku kompetentnych pracowników. Odpadnie wówczas obowiązek zatrudniania pracownika służby bhp.

Powyższy pogląd, choć akceptowany przez przedstawicieli doktryny, nie jest jednak tak rozpowszechniony jak pierwsza z zaprezentowanych interpretacji. Co więcej jest on też sprzeczny ze stanowiskiem Państwowej Inspekcji Pracy, a trzeba dodać, iż to inspektor pracy tej jednostki dokonuje zwykle kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy i wydaje stosowne zalecenia. Zatem, mimo argumentów przemawiających za obiema interpretacjami pracodawcy powinni wziąć pod uwagę pierwszą z nich, która choć wiąże się z większymi kosztami (zatrudnienie pracownika), to zapobiega ewentualnemu kwestionowaniu formy działania służby bhp przez organy inspekcji pracy.

[Gość]

Myślę, że dalsze spieranie się nie ma sensu. Dla mnie przemawiają argumenty, które przytoczyłem. Czytając KP i rozporządzenie wnioski jakie mi się nasuwają są jednoznaczne. Wyraziłem swoje zdanie a każdy może się do tego odnieść na swój sposób. Ostatni akapit z artykułu, który przytoczyłem moim zdanie ma tu duże znaczenie i mówi swoje:

[Gość]

§ 2. Pracodawca - w przypadku braku kompetentnych pracowników - może powierzyć wykonywanie
zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp, o którym mowa w § 1, a także specjalista spoza zakładu pracy powinni spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań służby bhp oraz ukończyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników tej służby.


Jeżeli te powierzenia są też służbami bhp to krócej by było:
Pracownicy służb bhp powinni spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań służby bhp oraz ukończyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników tej służby. Dotyczyłoby to zarówno pracownika przy innej pracy, specjalisty z zewnątrz.
Ale ja już kończę bo zaraz jedna Pani napisze, że męczę, zaśmiecam, komplikuje itp.,( resztę nieceznuralnych pominę). Oczywiście doda, że wszystko jest niesłychanie oczywiste i to będzie jedyne co wniesie do tematu.
Ale przy okazji wejdzie swoim zwyczajem przynajmniej komuś w.....

[Gość]

Krótko "§ 1. 1. Służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną dalej "służbą bhp", stanowią wyodrębnione komórki organizacyjne jednoosobowe lub wieloosobowe."
Zatem tylko osoba na etacie może spełnić te wymagania. "Osoba" musi być naniesiona na schemat organizacyjny firmy.
Nie da się nanieść na schemat organizacyjny przedsiębiorstwa innej firmy, zleceniobiorcy, czy jak to inaczej nazwiemy.
Jeśli nie da się nanieść na schemat organizacyjny - to nie mówimy o służbie, tylko o pełnieniu zadań służby, które to może wykonywać sam pracodawca, osoba zatrudniona przy innej pracy, specjalista spoza zakładu...

[Gość]

Na pracodawcy ciąży obowiązek stworzenia służby bezpieczeństwa. W przypadku gdy pracodawca zatrudnia więcej niż 100 pracowników tworzy taką służbę, w sytuacji zaś gdy pracodawca zatrudnia do 100 pracowników wykonywanie zadań służby będzie należało do pracownika zatrudnionego do innej pracy.

W przypadku braku kompetentnych pracowników pracodawca może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Specjalista taki musi posiadać wymagane w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy kwalifikacje oraz aktualne przeszkolenie bhp dla służby bezpieczeństwa.

[Kaziol 0]

Przy ponad 500 pracownikach u mnie zatrudnia się firmę zewnętrzną, która kompleksowo zajmuje się tematem. Tak działamy od kilku lat i nie mieliśmy z tego tytułu żadnych problemów. Bardzo sobie chwalimy tego typu rozwiązanie. W sumie moglibyśmy zatrudnić specjalistę na miejscu i dać mu etat, ale nie ma takiej potrzeby.

[czlowiekXXI 0]

Wszystko zależy od tego ile masz pracowników, czym się firma zajmuje, jak często zatrudniasz nowe osoby. Jeśli robisz to raz na ruski rok to nie opłąca Ci się zatrudniać kogoś takiego. Natomiast jeśli robisz to stosunkowo często i jeszcze pracujesz w branży gdzie bhp to stały temat, to jak nabardziej się opłaca.

[tomekkoson 0]

Ja się zgadzam z tym co mówi kolega wyżej ^^. Nie ma czegoś takiego jak różnica w interpretacji. Chodzi o to żeby problem rozwiązywać mądrze i w zależności od potrzeb. Jeśli masz małą firemkę to nie ma potrzeby zatrudniania BHPowca. Lepiej załatwić to z firmą zewnętrzną która się tym zajmuje. Ty zaoszczędzisz kasę, bo nie będziesz musiał zatrudniać kolejnej osoby, a i przy okazji wesprzesz małą firmę BHP. Idealny układ moim zdaniem

[wojciechbednarczuk 0]

U mnie jest podobnie do tego co mówi Kaziol. Zatrudniam no może nie 500 pracowników, ale 349 osób więc jest to naprawdę duża ilość i również zatrudniam firmę zewnętrzną i jest to banalnie proste - wystawiają mi fakturę, ja się nie martwię o jakieś kwestie typu składki itd itp.

[Bogus12 0]

Firma zewnętrzna jest przydatna tylko wtedy gdy rzeczywiście macie dużą ilość pracowników do przeszkolenia. W fabrykach się spotkałem z czymś takim, nawet jak pracowałem na kopalni było podobnie. Podzielili nas na kilka grup i dwie osoby szkoliło 16 osób.

[Nataliamisiek 0]

Dnia 25.08.2016 o 19:20, Gość napisał:

Skoro zatrudnia to nie nie zleca. Zatrudnia to znaczy że pracownik. Specjalista z zewnątrz to raczej zleceniobiorca więc takie zlecenie może wykonywać dla wielu przedsiębiorców.

Pracodawca, niezależnie od wielkości zatrudnienia, może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu. 

[Małami123 0]

Dnia 25.08.2016 o 19:19, Gość napisał:

Poniżej 600 a powyżej 100 też jest jak drut.

§ 1. Pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną dalej "służbą bhp", pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zaś pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. 

[Marzena 45 4]

Myślę, że jak jest 100 pracowników, to spokojnie można zatrudnić jednego pracownika, przy większej ilości, to wzrasta również liczba zatrudnionych bhpowćów.