spis treści
zamknij
BHPEX Logo

Blog bezpieczeństwa w pracy

Przegląd środków ochrony indywidualnej (ŚOI) – szczegółowe zasady

19 września 2017 10

Przegląd środków ochrony indywidualnej (ŚOI) to przede wszystkim obowiązek każdego prawodawcy, do którego należy minimalizacja lub eliminacja ze środowiska pracy czynników mogących narażać pracownika na zdarzenie wypadkowe lub chorobę zawodową. Jedną z metod ograniczających powstanie wypadku przy pracy lub chorób zawodowych jest jest właśnie zapewnienie przez pracodawcę środków ochrony indywidualnej (art. 2376§1.k.p.). Środki ochrony indywidualnej ŚOI - przeglądy

Informacje podstawowe dotyczące zagadnienia środków ochrony indywidualnej

Przedstawiając kilka niezbędnych informacji o środkach ochrony indywidualnej, nie sposób na samym początku zaznaczyć, że środki ochrony indywidualnej są to środki, przypisane danemu pracownikowi, chronią tylko jego zdrowie i życie – nieoddziałujące na pozostałych członków procesów pracy. Środki ochrony indywidualnej kolokwialnie mówiąc, są „ostatnią deską ratunku” przed występującymi zagrożeniami, ponieważ stosuje się je wówczas gdy, dostępne środki ochrony zbiorowej (osłony stałe lub ruchome, ekrany dźwiękochłonne, itp.) oraz sposób organizacji pracy (przerwy w pracy, rotacja na stanowisku) nie wyklucza bądź w niewystarczającym stopniu minimalizuje narażenie pracownika na czynniki zagrożenia. Ponieważ dbałość o zdrowie i życie pracownika jest obligatoryjna dla pracodawcy, w związku z tym pracodawca ma obowiązek zapewnienia nieodpłatnych środków ochrony indywidualnej. Środki ochrony indywidualnej (ŚOI) definiujemy jako urządzenia lub wyposażenie których stosowanie przez pracownika ma konkretnie sprecyzowany cel: – ochrona przed jednym lub wieloma zagrożeniami, które mogą wpłynąć na bezpieczeństwo i zdrowie pracownika w procesie pracy. Do środków ochrony indywidualnej zaliczamy:

  • zespół kilku urządzeń lub kilku rodzajów wyposażenia ochronnego, które zostało skompletowane przez producenta w celu ochrony przed zagrożeniami;
  • urządzenie lub wyposażenie ochronne połączone trwale czy też rozłącznie ze środkami wyposażenia indywidualnego, które nie chronią pracownika przed zagrożeniem;
  • elementy wymienne lub podzespoły środków ochrony indywidualnej, bez których parametry ochronne nie spełniają swojego zastosowania.

Środki ochrony indywidualnej klasyfikuje się zgodnie z ich przeznaczeniem. Każdy z rodzajów środków ochrony indywidualnej posiada przypisany symbol. Zgodnie z podziałem, ŚOI dzielimy na:

  • odzież ochronną (U);
  • środki ochrony kończyn dolnych (N);
  • środki ochrony kończyn górnych (R);
  • środki ochrony głowy (G);
  • środki ochrony słuchu (S);
  • środki ochrony układu oddechowego (D);
  • środki ochrony twarzy i oczu (T);
  • środki chroniące przed upadkiem z wysokości (W);
  • środki izolujące cały organizm (I).

Kategorie środków ochrony indywidualnej

Przepisy prawa (Dz. U. Nr 259, poz. 2173)  kategoryzują środki ochrony indywidualnej zgodnie z następującymi kategoriami:

  • I kategoria

-zaliczamy do nich ŚOI o tzw. prostej konstrukcji, które charakteryzują się tym że chronią pracownika przed zagrożeniami, które w sposób minimalny mogą wpłynąć na bezpieczeństwo pracownika, przeznaczone do ochrony przed:

  • działaniami czynników mechanicznych, których urazy są powierzchowne;
  • środkami czyszczącymi o słabym działaniu i łatwo odwracalnych skutkach działania;
  • zagrożeniami związanymi z manipulacją gorącymi przedmiotami, która nie naraża użytkownika na temperaturę wyższą niż 50 °C (323 K) lub też na niebezpieczne uderzenia;
  • czynnikami atmosferycznymi, bez uwzględniania czynników wyjątkowych i ekstremalnych;
  • słabymi uderzeniami i drganiami, które nie mają wpływu na istotne dla życia obszary ciała i których skutki nie mogą spowodować nieodwracalnych uszkodzeń ciała;
  • światłem słonecznym.
  • II kategoria

    – to środki ochrony indywidualnej, które w przeciwieństwie do ŚOI kat. I, podlegają ocenie WE przez notyfikowaną jednostkę (jednostka posiadająca akredytację Polskiego Centrum Akredytacji), środki ochrony mogą zostać „wypuszczone” na rynek, jeśli wynik jednostki notyfikowanej jest pozytywny co potwierdza odpowiedni certyfikat;

  • III kategoria

    – są to środki ochrony indywidualnej, które charakteryzują się złożoną konstrukcją i chronią pracownika przed zagrożeniami mogącymi trwale oszpecić pracownika lub pozbawić go życia, zalicza się do nich:

    • sprzęt ochrony układu oddechowego chroniący przed stałymi lub ciekłymi aerozolami bądź też drażniącymi, niebezpiecznymi, toksycznymi lub radiotoksycznymi gazami;
    • sprzęt ochrony układu oddechowego, zapewniający pełną izolację od atmosfery, łącznie ze sprzętem używanym do nurkowania;
    • środki zapewniające ograniczoną w czasie ochronę przed zagrożeniami chemicznymi lub promieniowaniem jonizującym;
    • sprzęt ratowniczy do użytku w środowiskach o wysokiej temperaturze, których skutki są porównywalne do działania powietrza o temperaturze 100 °C (373 K) lub wyższej i w których może występować promieniowanie podczerwone, płomienie lub duże rozpryski roztopionego materiału;
    • sprzęt ratowniczy do użytku w środowiskach o niskiej temperaturze, których skutki są porównywalne do działania powietrza o temperaturze -50 °C (223 K) lub niższej;
    • środki chroniące przed upadkiem z wysokości;
    • środki chroniące przed zagrożeniami elektrycznymi, niebezpiecznym napięciem prądu elektrycznego lub takie, które są używane jako izolatory podczas wykonywania prac pod wysokim napięciem.

Jak odczytywać symbole umieszczone na ŚOI?

Na środkach ochrony indywidualnej kategorii II i III umieszczane zostają przez producentów różne symbole, niejednokrotnie dla laika – trudne do odczytania. Każde z ŚOI zaliczanych do II i III kategorii prócz oznakowania CE, posiadają również inne identyfikatory, które informują nas m.in. o: klasie odporności, dacie przydatności, informacje dotyczące producenta, informacje dotyczące zgodności z normami zharmonizowanymi. Poniższa fotografia przedstawia przykładowe znakowanie na szelkach bezpieczeństwa chroniących przed upadkiem z wysokości. Przykładowe znakowanie na szelkach bezpieczeństwa

Na co zwrócić uwagę przed nabyciem środków ochronnych?

Przed zakupem środków ochronnych (zarówno indywidualnych jak i zbiorowych), pracodawca powinien upewnić się, że nabywany sprzęt ochronny posiada właściwe parametry ochronne. Sprawdzić to może poprzez, dokumentację od producenta wyrobu tj. pozytywne przeprowadzenie procedury deklaracji zgodności WE oraz oznakowanie CE, które gwarantują nabywcy jakość i bezpieczeństwo wyrobu oraz zgodność z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy 89/686/EWG. Producent zostaje zwolniony z obowiązku przeprowadzania oceny typu WE, tylko wtedy, gdy seryjne rozpoczęcie produkcji dotyczy środków ochrony indywidualnej o tzw. prostej konstrukcji. Komplet dołączonej dokumentacji powinien informować klienta o konstrukcji wyrobu oraz o użytych materiałach.

Przegląd środków ochrony indywidualnej

Pracodawca decydując się zastosowanie środków ochrony indywidualnej powinien wiedzieć, że tylko prawidłowy stan techniczny środków ochrony indywidualnej gwarantuje pracownikowi ochronę. W związku z tym pracodawca powinien kontrolować ich stan techniczny. Częstość przeprowadzania kontroli stanu technicznego środków ochrony indywidualnej uzależniona jest zazwyczaj od wytycznych producenta, lub od rodzaju stosowanych ochron. Kontrola jednak powinna odbywać się:

  • zawsze przed bezpośrednim użyciem środków ochrony indywidualnej;
  • okresowo (np. raz w roku), przez kompetentną, przeszkoloną osobę w zakładzie pracy lub przez producenta (autoryzowany serwis).

Przepisy prawne nie określają częstotliwości przeprowadzania przeglądu ŚOI; natomiast producenci sprzętu chroniącego przez upadkiem z wysokości zalecają, aby kompleksowy przegląd był wykonywany raz na rok przez autoryzowany serwis.

Informacje dotyczące częstości przeprowadzania przeglądu środków ochrony indywidualnej zgodnie z § 9 ust. 1 rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173) powinniśmy szukać w instrukcjach użytkowania środków ochrony indywidualnej opracowanych przez producenta lub jego upoważnionych przedstawiciela, zwracając uwagę na:

  • nazwę, a także adres producenta;
  • sposób przechowywania oraz użytkowania środków ochrony indywidualnej;
  • zalecenia dotyczące środków konserwujących, dezynfekujących oraz czyszczących, których zastosowanie nie wpłynie negatywnie na parametry ochronne stosowanych ŚOI;
  • datę ważności lub okres trwałości ŚOI lub ich określonych części składowych;
  • znakowanie odzieży i zapoznać się z ich objaśnieniem.

Zapewnienie kontroli na obu etapach umożliwia natychmiastowe zidentyfikowanie niezgodności związanych z utratą parametrów ochronnych, a tym samym zmniejsza możliwość użycia niesprawnych środków ochrony indywidualnej.

Czy można przeprowadzić samodzielnie kontrolę stanu technicznego ŚOI?

Słowa wstępu mamy już za sobą… zatem do sedna sprawy.  Przegląd środków ochrony indywidualnej można wykonać samodzielnie, jednak tylko wtedy gdy weryfikator posiada odpowiednią wiedzę z tego zakresu. Pracodawca powinien wyznaczyć osobę, która będzie odpowiedzialna za przegląd ŚOI.  Zazwyczaj przegląd wykonuje pracownik służby BHP przy współpracy z pracownikami użytkującymi ten sprzęt. Nie jest to jednak obligatoryjne, kwestię przeglądu środków ochrony indywidualnej określić powinien sporządzony regulamin wewnętrzny. Przypomnijmy, że przegląd środków ochrony indywidualnej należy powierzyć osobie kompetentnej, czyli jakiej ?

Osoba kompetentna przy przeglądzie ŚOI

Osoba kompetentna, która wykonuje przegląd środków ochrony indywidualnej została określona w normie PN-EN 365:2006P Środki ochrony indywidualnej chroniące przed upadkiem z wysokości. Ogólne wymagania dotyczące instrukcji użytkowania, konserwacji, badań okresowych, napraw, znakowania i pakowania. W p. 3.3 tej normy zapisano, że osoba kompetentna do przeprowadzania badań okresowych to „osoba wykształcona w zakresie aktualnych wymagań dotyczących badań okresowych, zaleceń i instrukcji wydanych przez producenta, stosowanych dla danego składnika, podsystemu lub systemu. Zaleca się, aby taka osoba była zdolna do identyfikacji i oceny znaczenia uszkodzeń, inicjowała podjęcie działań naprawczych oraz posiadała umiejętności i możliwości niezbędne do ich wykonania. Może być niezbędne szkolenie osoby kompetentnej, przeprowadzone przez producenta lub jego autoryzowanego reprezentanta w zakresie poszczególnych środków ochrony indywidualnej oraz innego sprzętu, np. odpowiednio do ich skomplikowania albo nowoczesności, bądź gdy krytyczna wiedza w zakresie bezpieczeństwa jest niezbędna do rozłożenia, powtórnego złożenia lub oceny środków ochrony indywidualnej oraz innego sprzętu. Może być niezbędne powtarzanie szkolenia z uwagi na modyfikacje, a także stosowanie nowszych wersji sprzętu”. Przegląd środków ochrony indywidualnej

Przebieg przeglądu

Przegląd środków ochrony indywidualnej charakteryzuje złożoność. Szczególną uwagę zwraca się na uszkodzenia i odbarwienia chemiczne i cieplne, które nie są tak widoczne, jak rozdarcia czy uszkodzenia szwów, a mają ogromny wpływ na wytrzymałość materiałów. Dopuszcza się lekkie uszkodzenia wynikające z normalnego użytkowania, ale to samo uszkodzenie w innej części ŚOI może oznaczać konieczność wycofania z użycia. To producent dokładnie określa, jakie uszkodzenia są dopuszczalne, dlatego tak ważne jest, aby osoba kontrolująca (kompetentna) była przeszkolona dokładnie z danego typu sprzętu oraz znała dokładne procedury kontroli. ŚOI, które nie przeszło pozytywnie przeglądów z racji uszkodzeń lub przekroczenia daty przydatności do użytku, należy odpowiednio oznaczyć i odizolować, aby nie istniała możliwość ponownego użycia. Najlepszym wyjściem jest fizyczne zniszczenie oraz utylizacja pozostałego odpadu. Najczęstszą przyczyną wycofania z użycia są nieprawidłowe oznaczenia nanoszone przez użytkowników. To producent określa, w jakich miejscach jest to dozwolone. Podpisywanie markerami oraz naklejanie naklejek w miejscach istotnych ze względów konstrukcyjnych jest zabronione. Średnia trwałość przy użytkowaniu w dobrych warunkach taśm to 1–2 lata, uprzęży i amortyzatorów od 2 do 4 lat, a zatrzaśników nawet do 10 lat. Choć okresowy przegląd środków ochrony indywidualnej jest obowiązkowy, jednak niewielu użytkowników i pracodawców zdaje sobie z tego sprawę. Ponadto niedopełnienie tego obowiązku może spowodować konsekwencje prawno‑finansowe, a w skrajnych przypadkach być bezpośrednią przyczyną wypadku.

Sprawność ŚOI, a wskaźnik wypadkowości

Kwestia zapewnienia sprawnych środków ochrony indywidualnej jest niezwykle ważna, ponieważ nadal jedną z częstych przyczyn wypadów przy pracy (zwłaszcza w branży budowlanej)  jest brak lub niewłaściwe użytkowanie środków ochrony indywidualnej. Według danych statystycznych GUS nieprawidłowa organizacja pracy (w tym niewłaściwy dobór/ stan techniczny ŚOI) to ok. 12% przyczyn wystąpienia zdarzeń wypadkowych, natomiast według kontroli dokumentacji powypadkowej oraz ocen ryzyka zawodowego w zakładach pracy dokonanych przez PIP, prawie 40% przyczyn wypadku przy pracy to czynnik organizacyjny. Państwowa Inspekcja Pracy różnicowe wyniki danych argumentuje  błędnie przeprowadzonym dochodzeniem powypadkowym.   Zatem Drodzy Pracodawcy, Pracownicy służby BHP oraz sami Użytkownicy sprzętu ochronnego, dbajcie o przegląd środków ochrony indywidualnej. Tylko ich prawidłowy stan techniczny zapewnia  bezpieczeństwo ich użytkowania. Dlatego tez zachęcamy wszystkich do zapoznania się z cyklem przygotowanych artykułów dotyczących prawidłowego, samodzielnego przeglądu stanu technicznego środków ochrony indywidualnej.

Zapraszamy do zapoznania się ze szczegółowym cennikiem przeglądów środków ochrony indywidualnej. Oferujemy kompleksowy przegląd techniczny wszystkich rodzajów ŚOI

Komentarze (10)

Treść komentarza

Strasznie interesujący wpis, polecam serdecznie 😉 Ludzie tak na prawdę nie są świadomi tego co może się stać, Polak mądry po szkodzie, to takie prawdziwe.

Treść komentarza

Nigdzie indziej nie znalazłem tak rozpisanego artykułu jeżeli chodzi o Przegląd środków ochrony indywidualnej (ŚOI). W żadnym też nie znalazłem kategorii ŚOI więc zgadzam się z Tobą i również polecam 🙂

Treść komentarza

Kogoś ogarnia lenistwo, tutaj jest najwięcej info jeżeli chodzi o przegląd środków ochrony indywidualnej, ale w sieci znajdziesz mnóstwo zagadnień uzupełniających.

Treść komentarza

Bez kakakasku nie wpuszczamy, tak?! 🙂 Lepiej na przykład mieć zniszczony fryz niż wstrząśnienie mózgu. A gaśnice i aparaty tlenowe bez dokładnego przeglądu to można sobie na pamiątkę zostawić. Jest tak wiele firm zajmujących się takimi rzeczami, oczywiście chyba nie muszę wspominać która będzie najlepsza 😉 Co jest cenniejszego od zdrowia…?

Treść komentarza

Przegląd środków ochrony indywidualnej jest niewyobrażalnie ważny. Dla niektórych może to być nie wiele, ale co jeśli na dużej budowie nagle wybuchnie pożar i poszkodowanym będzie trzeba podać tlen, a okaże się że niestety tlen „uciekł” bo zawory zabezpieczające były nieszczelne?

Treść komentarza

Zdarza się to, rzadko bo rzadko ale w miejscach gdzie są potrzebne aparaty tlenowe raczej przestrzega się takich zasad 😉

Treść komentarza

Przegląd rzeczywiście jest i teoretycznie, i praktycznie złożony, ale jak tu ktoś wyżej napisał.. co jest ważniejsze od zdrowia? 🙂

Treść komentarza

Z jaką częstotliwością dokonuję się przeglądu osprzętu szelek i amortyzatorów? Czy przegląd wykonujemy z taką samą częstotliwością

Treść komentarza

Przepisy prawa nie określają częstotliwości przeglądu osprzętu szelek i amortyzatorów. W tej kwestii najważniejsza jest instrukcja obsługi wydana przez producenta, który decyduje o ww. czasookresach.

Dodaj komentarz