Wokół postępowania powypadkowego krąży wiele mitów. Jednym z nich jest taki, że postępowanie ma obciążyć pracownika winą za wypadek, a tym samym, w domyśle, pozbawić go wszystkich praw związanych z wypadkiem, w tym prawa do świadczeń. Nie jest to prawda. Celem postępowania jest ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku. Nie szukanie winnych.

Co to jest wypadek przy pracy i postępowanie powypadkowe?

Art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1773, ze zm.)

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Określone zdarzenie można zakwalifikować jako wypadek przy pracy jedynie wówczas, gdy spełnia równocześnie wszystkie cztery warunki przytoczonej definicji.

Postępowanie powypadkowe obejmuje czynności, których celem jest:

dokonanie kwalifikacji prawnej zdarzenia – ustalenie, czy zdarzenie ma cechy wypadku związanego z pracą: „wypadku przy pracy”, „wypadku traktowanego na równi z wypadkiem przy pracy”, „wypadku w okresie ubezpieczenia wypadkowego – innego wypadku przy pracy” itp.;
ustalenie, czy istnieją okoliczności wyłączające uprawnienia poszkodowanego do świadczeń odszkodowawczych (naruszenie przez pracownika przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia lub stan nietrzeźwości);
określenie środków i wniosków prewencyjnych, tj. przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do podobnych zdarzeń wypadkowych w przyszłości.

Dochodzenie przeprowadza pracodawca wraz z zespołem powypadkowym lub innym podmiotem określonym w przepisach prawnych.

Zasady postępowania – wypadek przy pracy

Po zgłoszeniu przez pracownika wypadku przy pracy, pracodawca ma do wykonania szereg czynności:

udzielenie poszkodowanym pierwszej pomocy;
zabezpieczenie miejsca wypadku;
niezwłoczne zawiadomienie właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki;
powołanie zespołu powypadkowego;
ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku;
sporządzenie i zatwierdzenie protokołu powypadkowego;
doręczenie protokołu powypadkowego poszkodowanemu;
doręczenie protokołu powypadkowego odpowiedniemu inspektorowi pracy;
wpis do zakładowego rejestru wypadków przy pracy;
sporządzenie statystycznej karty wypadku (Z-KW) do GUS;
określenie środków i wniosków profilaktycznych.

Protokół powypadkowy

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza – nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku – protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, zwany dalej „protokołem powypadkowym”.

Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku w terminie późniejszym niż określony w przepisach, wskutek uzasadnionych przeszkód lub trudności, wymaga podania przyczyn tego opóźnienia w treści protokołu powypadkowego. Tu należy wspomnieć, że przyczyną takiego opóźnienia nie może być urlop pracownika służby BHP lub świadka wypadku.

Zespół powypadkowy, w liczbie dwóch osób, opracowuje protokół w odpowiedniej liczbie egzemplarzy i wraz z załącznikami doręcza bez zbędnej zwłoki pracodawcy w celu zatwierdzenia. Zespół powypadkowy jest zobowiązany zapoznać poszkodowanego z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem. Poszkodowany pracownik po zapoznaniu się z protokołem powinien swoim podpisem ten fakt potwierdzić. Wyraźnie zaznaczyć, czy zgadza się z treścią protokołu, czy też nie. Jeżeli nie zgada się z zapisami ujętymi w protokole może zgłosić tam swoje uwagi i zastrzeżenia. Zespół powypadkowy ma obowiązek poinformować poszkodowanego o takiej możliwości. Następnie, w przypadku akceptacji treści protokołu powypadkowego przez poszkodowanego, zostaje on przekazany do pracodawcy, który dokonuje jego zatwierdzenia, nie później niż w terminie 5 dni kalendarzowych od dnia jego przedłożenia.

Uwagi do protokołu

Gdyby okazało się, że poszkodowany zapoznał się z treścią protokołu (potwierdził, składając swój podpis) ale nie zgadza się z jego zapisami (ustaleniami przyczyn i okoliczności wypadku) i wniósł do niego własne uwagi oraz spostrzeżenia to zespół powypadkowy powinien je uwzględnić w nowo wprowadzonych wyjaśnieniach dodatkowych, które powinny pozwolić na osiągnięcie porozumienia (konsensusu). W trakcie dokumentowania dodatkowego, wytwarzany jest nowy protokół powypadkowy (z inną datą powstania), a poprzedni z uwagami i spostrzeżeniami poszkodowanego (nie wolno niszczyć) jest dołączany w formie załącznika i dalej jest przekazywany do pracodawcy, do zatwierdzenia (zgodnie z przyjętymi terminami).

Podpisany protokół powypadkowy pracodawca bezzwłocznie dostarcza poszkodowanemu, a w przypadku wypadku śmiertelnego – członkom rodziny zmarłego pracownika. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich, czy też zbiorowych pracodawca przekazuje również Państwowej Inspekcji Pracy.

Czy w protokole powypadkowym powinno być napisane kto jest winny?

Wielu pracowników zakładając, że zostaną ukarani w związku z wystąpieniem wypadku, w ogóle ukrywa jego fakt i nie zgłasza pracodawcy, a to błąd. Nawet jeśli popełnili oni jakieś błędy, to nie jest jednoznaczne z tym, że błąd popełniono umyślnie – ta kwestia powinna być dopiero zbadana w trakcie ustalania okoliczności i przyczyny wypadku.

Chodzi tu o rozstrzygnięcie czy do wypadku doszło z winy pracownika, czy też z winy pracodawcy – z powodu niezapewnienia bezpiecznych warunków prac, czy też z winy obydwu stron. Kwestia ta ma na celu ustalenie jakie wynagrodzenie, bądź odszkodowanie będzie przysługiwało poszkodowanemu.

Gdy winny jest pracownik

W protokole powypadkowym zespół musi przedstawić jakie przepisy i zasady bhp lub dotyczące ochrony zdrowia i życia naruszono oraz czy powyższe naruszenie tych przepisów spowodowano umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Dodatkowo ustalić bądź wykluczyć istnienie jakichkolwiek przesłanek lub okoliczności wyłączających uprawnienia poszkodowanego do świadczeń odszkodowawczych.

Te ustalenia mają wpływ przy ewentualnym podejmowaniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzji w sprawie prawa do świadczeń przewidzianych w ustawie wypadkowej.

Zgodnie z art. 21 ustawy wypadkowej „świadczenia z ubezpieczenia nie przysługują ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa”. Jeżeli więc naruszenie przepisów było spowodowane przez pracownika, to rzeczywiście zdarzenie będzie zakwalifikowane jako wypadek, ale nie otrzyma on przysługujących mu z ubezpieczenia wypadkowego świadczeń. Świadczenia nie przysługują również ubezpieczonemu, który przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku, będąc w stanie nietrzeźwości albo pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych.

Istotną kwestią jest także fakt, że jeśli pracownikowi na skutek jego wyłącznej winy nie przysługuje świadczenie z ubezpieczenia wypadkowego, zachowuje on prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego w wysokości 80%.

Odszkodowanie i pomoc prawna

W sytuacjach spornych, gdy pracodawca nie chce uznać swojej winy, a odszkodowanie z ZUS i polisy grupowej jest niskie, warto skorzystać z pomocy doświadczonego radcy prawnego. Specjaliści pomagają zebrać dokumentację, a także reprezentują poszkodowanego podczas rozpraw sądowych, tak aby mógł wyzdrowieć i spokojnie wrócić do normalnej egzystencji.

Jeśli szukasz kompetentnego radcy prawnego – skontaktuj się z nami, pomożemy Ci – tel. 68 411 40 10.

Jaki jest zatem cel przeprowadzenia postępowania powypadkowego?

Ustalenie w jakich okolicznościach zdarzył się wypadek i w jakim stopniu okoliczności te wpłynęły na jego wystąpienie. Ważne, że jeśli okoliczności w dużym stopniu wpłynęły na całe zdarzenie, to należy dążyć, by takie rzeczy się nie powtórzyły.
Znalezienie co w procesie pracy zawiodło, że wydarzył się wypadek – jakie były przyczyny, w tym: techniczne, ludzkie i organizacyjne.
Wyciągnięcie wniosków w celu uniknięcia podobnych wypadków, w podobnych okolicznościach i z podobnych przyczyn.

Niestety w każdej firmie prędzej czy później może wystąpić wypadek przy pracy. Jeżeli chcesz mieć prawidłowo wypełnioną dokumentację powypadkową i uniknąć problemów z ZUS, skontaktuj się z nami. Prawidłowo przygotujemy i przeprowadzimy całe postępowanie powypadkowe.

Kontakt tel. 68 411 40 49