spis treści
zamknij
BHPEX Logo

Blog bezpieczeństwa w pracy

Ryzyko zawodowe stwarzane przez czynnik chemiczny – obowiązki pracodawcy

22 marca 2019 2

Na wielu stanowiskach pracy jako jeden z czynników zagrożenia identyfikuje się czynnik chemiczny. Kodeks pracy nakłada na pracodawcę obowiązek oceniania ryzyka zawodowego na stanowisku pracy. Zazwyczaj w dokumentacji oceny ryzyka zawodowego zamieszczane są ogólnie zidentyfikowane substancje chemiczne, np. smary, płyny eksploatacyjne, środki czyszczące. Tak zidentyfikowane czynniki chemiczne poddaje się ocenie ryzyka zawodowego. Czy powszechnie znana ocena ryzyka zawodowego na danym stanowisku pracy, jest dokumentem wystarczającym, gdy w procesie pracy, pracownik ma kontakt z tzw. chemią? Otóż nie. Na pracodawcy spoczywa również obowiązek oceniania podmiotu jakim jest ryzyko zawodowe stwarzane przez czynnik chemiczny.

 

Ryzyko zawodowe stwarzane przez czynnik chemiczny

Podstawowe pojęcia i podstawy prawne

Szablonowo, zacznijmy od objaśnienia kluczowych pojęć… Czynnikiem chemicznym, określa się „każdy pierwiastek lub związek chemiczny, w postaci własnej lub w mieszaninie, w stanie, w jakim jest wytwarzany, stosowany lub uwalniany w środowisku pracy, w tym podczas usuwania go w postaci odpadów, w trakcie każdej pracy, niezależnie od faktu, czy jest albo nie jest wytwarzany celowo lub jest albo nie jest wprowadzany do obrotu” (Dz. Dz.U. 2005 nr 11 poz. 86). Kolejnym istotnym terminem jest ocena ryzyka zawodowego, którą definiujemy, jako proces identyfikowania zagrożeń na stanowisku pracy. Obowiązek identyfikowania zagrożeń, a także ich dokumentowanie, zapoznawanie i informowanie wszystkich interesariuszy procesu pracy o czynnika mogących mieć negatywny wpływ na zdrowie i życie, nakłada na pracodawcę art. 226 Kodeksu pracy. Ryzyko zawodowe stwarzane przez czynnik chemiczny określać będziemy prawdopodobieństwo (możliwość) wystąpienia potencjalnej szkody zdrowotnej w warunkach stosowania czynnika chemicznego lub narażenia na czynnik chemiczny w miejscu pracy.

Większość pracodawców uważa, że sporządzając ocenę ryzyka zawodowego dla danego stanowiska pracy, spełnia podstawowe wymagania z zakresu prawa pracy. Mianowicie, jeśli pracodawca zidentyfikuje w środowisku pracy, działanie czynnika chemicznego stwarzającego zagrożenie zobowiązany jest do dokonania i udokumentowania oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik chemiczny. Wymóg ten nakłada na pracodawcę Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r., w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscy pracy czynników chemicznych- a dokładnie §2., tego rozporządzenia. Istotnym zagadnieniem jest to, że oceniając ryzyko zawodowe stwarzane przez czynnik chemiczny należy uwzględniać wszystkie czynniki występujące przy wykonywanych pracach. Nie ma znaczenia czy jest to preparat myjący typu mydło, czy np. pestycydy.

 

Ryzyko zawodowe stwarzane przez czynnik chemiczny – treść i forma oceny

Wspomniane powyżej rozporządzenie określa szczegółowo, jaka treść musi być zawarta w ocenie ryzyka stwarzanego przez czynnik chemiczny. Obowiązkowo dokumentacja musi zawierać:

  • niebezpieczne właściwości czynnika chemicznego;
  • zagrożenia czynnikiem chemicznym (informacje otrzymane od dostawcy) oraz zalecenia bezpiecznego stosowania czynnika;
  • ekspozycję na zagrożenie;
  • rodzaj i poziom narażenia;
  • określenie wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń oraz wartości dopuszczalnych stężeń w materiale biologicznym (jeśli określone);
  • efekty działań zapobiegawczych;
  • wyniki stanu zdrowia pracowników (jeśli wykonano badania);
  • warunki pracy przy użytkowaniu czynnika chemicznego, z uwzględnieniem ilości tych czynników.

Oczywiście w dokumentacji, prócz powyższych informacji musi zawierać się ocena ryzyka, czyli określenie poziomu ryzyka zawodowego dla danego czynnika chemicznego. Dokumenty oceny ryzyka chemicznego, podobnie jak ocena ryzyka zawodowego należy sporządzać w formie papierowej.

Podczas sporządzania oceny ryzyka dla czynnika chemicznego, należy zapamiętać jedną zasadę. Dokument nie może wykluczać treści zawartych w ocenie ryzyka zawodowego dla danego stanowiska. Podsumowując – ryzyko zawodowe stwarzane przez czynnik chemiczny powinno być traktowane jako nieodłączna część oceny ryzyka zawodowego.

Metody oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik chemiczny

Wiemy już co będziemy nazywać czynnikiem chemicznym. Znamy również obowiązki pracodawcy, który w procesie wykorzystuje lub naraża pracowników na działanie czynnika chemicznego.

Kolejnym zagadnieniem są metody oceny zagrożenia chemicznego. I tutaj ustawodawca daje nam tzw. „pole manewru”, ponieważ w żadnym akcie prawnym nie mamy wspominane jaką metodą należy dokonywać oceny. Jedyną wytyczną jest sporządzenie dokumentu tak, aby był on czytelny i zrozumiały dla stron zainteresowanych.

Oceniając ryzyko stwarzane przez czynnik chemiczny możemy zdecydować się na ocenę metodą ilościową oraz jakościową. Możemy zastosować znane metody takie jak: Risk Score, FMEA, metodę trójstopniową, metodę PN-N 18002. Można również zdecydować się na ocenianie ryzyka stwarzanego przez czynnik chemiczny, oceniając narażenie dermalne oraz inhalacyjne. Narażenie dermalne odnosi się do szkodliwości jaką dany czynnik chemiczny może mieć na skórę (poprzez dotyk i wchłanianie). Natomiast narażenie inhalacyjne odnoszą się do szkodliwości czynnika chemicznego na nasz układ oddechowy (wdychanie). Możemy również skorzystać z dostępnych modeli szacowania ryzyka, jednak występują one często tylko w formie online – w wersji anglojęzycznej. Czynnik chemiczny może przedostać się do naszego organizmu również drogą pokarmową. Należy jednak zwrócić uwagę, że przedostanie się czynnika do układu pokarmowego, najczęściej wynika z nieprzestrzegania przepisów bhp przez pracownika czy podstawowych procedur lub swobodnego dostępu do chemii dla osób nieupoważnionych do kontaktu z czynnikiem.

Aby sporządzić ocenę ryzyka zawodowego dla czynnika chemicznego należy zebrać niezbędne informacje. Część informacji można znaleźć w kartach charakterystyk czynników chemicznych. Jednak podczas sporządzania oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik chemiczny, należy również korzystać z informacji zebranych podczas wywiadu z uczestnikami procesu, w którym wykorzystywany jest czynnik, jak również na podstawie danych o stanowisku pracy, rejestru wyników pomiarów czynników chemicznych w środowisku pracy… ważną rolę w sporządzaniu oceny ryzyka zawodowego dla substancji chemicznych będzie odgrywała, rola lekarza medycyny pracy.

Przez kogo może być sporządzone ryzyko zawodowe stwarzane przez czynnik chemiczny?

W tym temacie również prawodawca nie określa dokładnego stanowiska. Zapisy mówią, że „pracodawca jest obowiązany (…) do dokonania i udokumentowania oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik chemiczny”.  Czy oceny będzie dokonywał sam pracodawca, czy zadania te zleci osobom posiadającym niezbędną wiedzę teoretyczną, jak i praktyczną z zakresu oceny ryzyka oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik chemiczny – decyzja ta należy do pracodawcy.

Pomimo że pracodawca zleca innym pracownikom wykonanie oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik chemiczny, to pracodawca odpowiada za stan bhp w firmie.

Czy ocena ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik chemiczny powinna być aktualizowana?

Odpowiedz brzmi: TAK! Ocena ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik chemiczny, jak wiadomo jest procesem. Bardzo ważną cechą procesu jest zachowanie jego ciągłości. Co oznacza, że wykonanie oceny ryzyka raz, nie zwalania pracodawcy z obowiązku monitorowania zagrożeń w środowisku pracy. Ocena ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik chemiczny powinna być ponownie wykonana jeśli stwierdzono: zmianę w składzie czynnika chemicznego; zmianę w procesie technologicznym, czy stwierdza się postęp wiedzy medycznej dotyczącej oddziaływanie tego czynnika na zdrowie. Również lekarz prowadzący profilaktyczną opiekę zdrowotną pracownika, może zlecić wykonanie ponownej oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik chemiczny (Dz. Dz.U. 2005 nr 11 poz. 86).

Kompendium

  • W przypadku identyfikacji w środowisku pracy występowania czynnika chemicznego stwarzającego zagrożenie dla uczestników procesu pracy, należy dokonać oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik chemiczny.
  • Obowiązek ten należy po stronie pracodawcy.
  • Jeśli pracodawca nie posiada odpowiedniej wiedzy z zakresu oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik chemiczny, zadanie te może powierzyć osobom posiadającym niezbędną wiedzę praktyczną i teoretyczną z tego zakresu.
  • Każdy pracownik oraz pozostałe strony zainteresowane, uczestniczące w procesie powinny być poinformowane o poziomie ryzyka stwarzanego przez dany czynnik chemiczny.
  • Dokument ten należy sporządzić przede wszystkim w sposób, czytelny i zrozumiały dla odbiorców, w formie papierowej.

 

Jeśli jesteś pracodawcą i zagadnienia związane z oceną ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik chemiczny nadal wydają Cię się niezrozumiałe, zachęcamy do skorzystania z naszych produktów.

Przejdź do sklepu lub skorzystaj z konsultacji dzwoniąc pod numer 68 411 40 00. Nasi pracownicy jak zawsze chętnie służą pomocą.

 

Komentarze (2)

Treść komentarza

Sumując, to na prawdę dużo tej dokumentacji z BHP. Dobrze, że chociaż część można zakupić i dostosować w swojej firmie.

Dodaj komentarz