Sumienne i staranne wykonywanie pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W najgorszym przypadku za nieuzasadnioną odmowę jej wykonywania pracodawca może dyscyplinarnie zwolnić pracownika.

Niemniej jednak pracownik ma prawo do powstrzymania się od wykonywania pracy, jeśli:

warunki pracy nie odpowiadają przepisom BHP i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla jego zdrowia lub życia albo wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom,
jego stan psychofizyczny nie gwarantuje bezpiecznego wykonywania pracy, a także może powodować zagrożenie dla innych osób (dotyczy pracowników zatrudnionych przy pracach wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej).

O powstrzymaniu się od pracy pracownik powinien niezwłocznie zawiadomić przełożonego.

Powstrzymywanie się od wykonywania pracy w okolicznościach nieodpowiadających przepisom BHP nie stanowi naruszenia obowiązku świadczenia pracy tylko wtedy, gdy zatrudniony niezwłocznie zawiadomił o tym przełożonego.

Odmowa wykonywania pracy z powodu zagrożeń BHP

Szczegóły dotyczące odmowy pracy ze względów bezpieczeństwa podaje Kodeks pracy. Przyczyny mogą mieć związek z niezapewnieniem odpowiednich warunków pracy przez pracodawcę.

§ Podstawa prawna

Art. 210. § 1. W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

§ 2. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym mowa w § 1, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

§ 2¹. Pracownik nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji z powodu powstrzymania się od pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2.

§ 3. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Ocenę stanu (nie)bezpieczeństwa, czy też zagrożenia uprawniającą do niewypełnienia obowiązków pracowniczych dokonuje sam pracownik, a uchylenie się od pracy usprawiedliwiają istotne naruszenia konkretnych przepisów BHP przez pracodawcę.

Prace wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej

Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej określił w drodze rozporządzenia rodzaje prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej. Jest to 36 punktów i należą do nich:

WYKAZ RODZAJÓW PRAC WYMAGAJĄCYCH SZCZEGÓLNEJ SPRAWNOŚCI PSYCHOFIZYCZNEJ

Prace przy obsłudze suwnic sterowanych z kabiny i zdalnie sterowanych.
Prace przy obsłudze podnośników i platform hydraulicznych.
Prace przy obsłudze układnic magazynowych.
Prace przy obsłudze żurawi wieżowych i samojezdnych.
Prace operatorów samojezdnych ciężkich maszyn budowlanych i maszyn drogowych.
Prace przy obsłudze urządzeń mechanicznych, związanych z czynnościami wyburzeniowymi.
Prace operatorów pulpitów sterowniczych urządzeń technologicznych wielofunkcyjnych i wielozadaniowych.
Prace przy obsłudze urządzeń walcowniczych przy wprowadzaniu pasm do wykrojów walcowniczych przy użyciu narzędzi ręcznych.
Prace drużyn trakcyjnych oraz maszynistów – operatorów samojezdnych ciężkich maszyn torowych i kierowców drezyn motorowych.
Prace nastawniczego, ustawiacza, a także manewrowego na kolei i na zakładowych bocznicach kolejowych oraz prace dyżurnego ruchu na kolei.
Prace kierowców: autobusów, pojazdów przewożących materiały niebezpieczne oraz pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 ton i długości powyżej 12 m, trolejbusów i motorniczych tramwajów.
Prace przy montażu i remoncie sieci trakcyjnych.
Prace przy liniach napowietrznych niskich, średnich i wysokich napięć.
Prace przy obsłudze urządzeń ciśnieniowych podlegających pełnemu dozorowi technicznemu.
Prace przy obsłudze instalacji chemicznych do produkcji gazów toksycznych lub tworzących mieszaniny wybuchowe z powietrzem.
Prace przy materiałach łatwo palnych, środkach toksycznych i materiałach biologicznie zakaźnych.
Prace przy wytwarzaniu, transportowaniu, wydawaniu i stosowaniu materiałów wybuchowych i samozapalnych.
Prace badawcze, doświadczalne i technologiczne, związane bezpośrednio z eksploatacją oraz obsługą ruchu reaktorów jądrowych, akceleratorów, generatorów neutronów, komór do produkcji źródeł promieniotwórczych.
Prace z otwartymi źródłami promieniotwórczymi w pracowniach klasy I i II.
Prace związane ze stosowaniem promieniowania jonizującego do celów diagnostycznych i terapeutycznych w zakładach opieki zdrowotnej, z wyjątkiem przypadków dotyczących ratowania życia ludzkiego.
Prace doświadczalne z nowymi rodzajami uzbrojenia i amunicji.
Prace remontowo-konserwacyjne przy amunicji i jej konfekcjonowaniu.
Prace związane z oczyszczaniem terenu z przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych.
Prace maszynisty maszyn wyciągowych, sygnalisty szybowego, operatora samojezdnych maszyn przodkowych, operatora pojazdów pozaprzodkowych i samojezdnych maszyn pomocniczych, maszynisty lokomotyw pod ziemią, rewidenta urządzeń wyciągowych – w podziemnych zakładach górniczych.
Prace maszynisty wiertniczego i operatora maszyn podstawowych – w odkrywkowych zakładach górniczych.
Prace mechanika i maszynisty wiertni, operatora i kierowcy agregatów cementacyjnych zasobników oraz urządzeń do intensyfikacji wydobycia ropy i gazu – w zakładach górniczych wydobywających kopaliny metodą otworów wiertniczych i w zakładach wykonujących prace geologiczne.
Prace pilota morskiego.
Prace przy obsłudze znaków nawigacyjnych na wodzie.
Prace przy technicznej obsłudze wodowania statków.
Prace na wysokości na masztach i wieżach antenowych.
Prace na wiaduktach i mostach.
Prace pilota samolotowego, śmigłowcowego i szybowcowego, balonu wolnego i skoczka spadochronowego zawodowego.
Prace nawigatora lotniczego i mechanika pokładowego w lotnictwie.
Prace kontrolera ruchu lotniczego.
Prace kaskadera filmowego.
Prace treserów dzikich zwierząt i akrobatów cyrkowych.

odmowa pracy ze względów bezpieczeństwa

Powstrzymanie się od pracy wymagającej szczególnej sprawności fizycznej

Prawo nie wymaga przedłożenia odpowiedniego zaświadczenia lekarskiego związanego z niedyspozycją psychofizyczną. Wystarczy oświadczenie pracownika, że ze względu na jego stan psychofizyczny wykonywanie pracy w danym dniu jest niebezpieczne i zagraża innym. Niestety pracownik, który odmówił pracy z powodu złego samopoczucia psychicznego lub fizycznego nie ma prawa do wynagrodzenia. Warto dodać, że jego oświadczenie nie może być kwestionowane przez pracodawcę. Co istotne, pracodawca może zlecić takiemu pracownikowi wykonywanie innej pracy, niewymagającej specjalnej kondycji psychofizycznej.

§ Podstawa prawna

Art. 210. § 4. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.

Z prawa do powstrzymania się od wykonywania pracy nie mogą skorzystać pracownicy, którzy stale pracują w zagrożeniu zdrowia i życia, a ich obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia. Są to na przykład: pracownicy służby zdrowia, ratownicy medyczni, strażacy, ratownicy GOPR, WOPR i inni. Zakłada się, że osoby te podejmując pracę w zagrożeniu zdrowia lub życia godzą się ze związanym z tym ryzykiem, ponieważ jest to codzienny element wykonywanej przez nich pracy.

Niestety w każdej firmie prędzej czy później może wystąpić wypadek przy pracy. Jeżeli chcesz mieć prawidłowo wypełnioną dokumentację powypadkową i uniknąć problemów z ZUS, skontaktuj się z nami. Prawidłowo przygotujemy i przeprowadzimy całe postępowanie powypadkowe.

Kontakt tel. 68 411 40 49