Ocena ryzyka zawodowego metodą RULA (Rapid Upper Limb Assessment) uwzględnia obciążenie całego układu mięśniowo-szkieletowego, związane zarówno z użyciem siły dla potrzeb wykonania określonego zadania, jak i z koniecznością utrzymania niezbędnej (często wymuszonej konstrukcją stanowiska) pozycji ciała (obciążenie posturalne). Ukierunkowana jest jednak szczególnie na obciążenie szyi, tułowia i kończyn górnych; sprawdza się doskonale w przypadku pracy wykonywanej w pozycji siedzącej (np. przy komputerze).
Metoda RULA, a właściwie jej wiarygodność przetestowana została m. in. na wielu grupach użytkowników komputerów oraz szwaczek wykonujących pracę niewymagającą dużego wysiłku fizycznego, ale wykonywaną często w wymuszonych, niefizjologicznych pozycjach ciała. Metoda RULA to łatwość w stosowaniu i szybkość uzyskiwania wiarygodnych wyników. Wynik końcowy uzyskiwany przy pomocy tej metody określa wielkość ryzyka wystąpienia dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego, a także zakres interwencji ergonomicznych niezbędnych do zmniejszenia tego ryzyka. W sumie metoda RULA stanowi doskonałe uzupełnienie innych, bardziej złożonych ergonomicznych metod oceny stanowisk pracy (zwłaszcza takich, które związane są z dużym obciążeniem kończyn górnych) na pierwszym, wstępnym etapie oceny. Zalety metody RULA przyczyniły się do jej spopularyzowania wśród pracowników służb bezpieczeństwa i higieny pracy.
W swojej ofercie posiadamy dokumentację oceny ryzyka zawodowego, z uwzględnieniem obciążenia układu mięśniowo – szkieletowego metodą RULA. Dokumenty są przydatne przy składaniu wniosku na dofinansowanie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w ramach prewencji wypadkowej dla projektu, dotyczącego „utrzymania zdolności pracowników do pracy przez cały okres aktywności zawodowej”.
Zapraszamy do współpracy, złożyliśmy już ponad 500 wniosków do ZUS i wszystkie zostały rozpatrzone pozytywnie.
Schemat postępowania podczas stosowania metody RULA
W pierwszym etapie oceniana zostaje (przy użyciu rysunków wzorcowych przedstawionych poniżej) pozycja kończyn górnych.
| Obciążenie ramion |  |
| Obciążenie przedramion |  |
Obciążenie nadgarstków
Dodatkowo podczas oceny obciążenia nadgarstków uwzględnia się ich skręcenie: jeśli występuje – dodaje się +1 pkt, jeśli skręcenie jest bliskie maksymalnemu – dodaje się +2 pkt.
Następnie wartości dla ocenionych elementów układu ruchu podstawiane są do Tablicy RULA, w celu uzyskania dla nich wartości sumarycznej – Wyniku A.
| Wskaźnik oceny łącznego obciążenia kończyny górnej przyjmowaną pozycją | |||||||||
| Ramię | Przedramię | Nadgarstek | |||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | ||||||
| Skręcenie nadgarstka | Skręcenie nadgarstka | Skręcenie nadgarstka | Skręcenie nadgarstka | ||||||
| 1 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | ||
| 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 |
| 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | |
| 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | |
| 2 | 1 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 |
| 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | |
| 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | |
| 3 | 1 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 |
| 2 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | |
| 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | |
| 4 | 1 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 |
| 2 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | |
| 3 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | 6 | 6 | |
| 5 | 1 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 6 | 6 | >7 |
| 2 | 5 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | >7 | >7 | |
| 3 | 6 | 6 | 6 | >7 | >7 | >7 | >7 | 8 | |
| 6 | 1 | >7 | >7 | >7 | >7 | >7 | 8 | 8 | 9 |
| 2 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 9 | 9 | 9 | |
| 3 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | |
Do wartości tej dodawane są odpowiednie liczby punktów charakteryzujących użycie mięśni oraz obciążenie lub siłę zewnętrzną, działające na pracownika otrzymując w efekcie Sumę A.
| Użycie mięśni – metoda RULA | |
| wysiłek głównie statyczny (dłużej niż 1 min) | + 1 pkt |
| czynność wykonywana jest 4 razy na min lub częściej | + 1 pkt |
| Obciążenie lub siła zewnętrzna – metoda RULA | |
| jeśli brak obciążenia lub mniej niż 2 kg (przerywane obciążenie) | + 0 pkt |
| jeśli obciążenie wynosi 2-10 kg (przerywane obciążenie) | + 1 pkt |
| jeśli obciążenie wynosi 2-10 kg (obciążenie statyczne lub powtarzalne) | + 2 pkt |
| jeśli obciążenie wynosi > 10 kg (obciążenie statyczne lub powtarzalne) | + 3 pkt |
Podobną procedurę stosuje się do pozostałych elementów układu ruchu tj. tułowia, szyi i kończyn dolnych.
Wskaźniki obciążenia tułowia
- 1 – Gdy tułów jest prawidłowo podparty podczas siedzenia
- 2 – Gdy nie jest prawidłowo podparty
- Dodaj 1 jeżeli tułów jest skręcony
- Dodaj 1 jeżeli tułów jest pochylony na bok
Wskaźniki obciążenia szyi
- Dodaj 1 jeżeli szyja jest skręcona
- Dodaj 1 jeżeli szyja jest pochylona na bok
Ocena obciążenia kończyn dolnych
| Analiza obciążenia głowy | |
| jeśli kończyny dolne wspierają się na podłożu albo pozycja jest zrównoważona | + 1 pkt |
| jeśli kończyny dolne nie wspierają się na podłożu albo pozycja nie jest zrównoważona | + 2 pkt |
Korzystając z poniższej tabeli uzyskujemy wartość sumaryczną dla kończyn górnych otrzymuje się Wynik B
| Wskaźnik oceny łącznego obciążenia głowy, szyi, tułowia i kończyn dolnych | ||||||||||||
| Suma dla pozycji szyi | Suma dla pozycji tułowia | |||||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | |||||||
| Nogi | Nogi | Nogi | Nogi | Nogi | Nogi | |||||||
| 1 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | |
| 1 | 1 | 3 | 2 | 3 | 3 | 4 | 5 | 5 | 6 | 6 | >7 | >7 |
| 2 | 2 | 3 | 2 | 3 | 4 | 5 | 5 | 5 | 6 | >7 | >7 | >7 |
| 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 5 | 5 | 6 | 6 | >7 | >7 | >7 |
| 4 | 5 | 5 | 5 | 6 | 6 | >7 | >7 | >7 | >7 | >7 | 8 | 8 |
| 5 | >7 | >7 | >7 | >7 | >7 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 |
| 6 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 |
Do wartości tej dodawane są odpowiednie liczby punktów charakteryzujących użycie mięśni oraz obciążenie lub siłę zewnętrzną (tabele na poprzedniej stronie) działające na pracownika, dając w efekcie Sumę B.
W rezultacie podstawienia Sumy A i sumy B do Tablicy C otrzymuje się Wynik Końcowy RULA.
| Wskaźnik oceny całkowitego obciążenia ciała pozycją, używaną siłą i dynamiką ruchów. | ||||||||
| Suma B (szyja, tułów, nogi) | ||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | >6 | ||
| Suma A (kończyny górne) | 1 | 1 | 2 | 3 | 3 | 4 | 5 | 5 |
| 2 | 2 | 2 | 3 | 4 | 4 | 5 | 5 | |
| 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 5 | 6 | |
| 4 | 3 | 3 | 3 | 4 | 5 | 6 | 6 | |
| 5 | 4 | 4 | 4 | 5 | 6 | >7 | >7 | |
| 6 | 4 | 4 | 5 | 6 | 6 | >7 | >7 | |
| >7 | 5 | 5 | 6 | 6 | >7 | >7 | >7 | |
| >>7 | 5 | 5 | 6 | >7 | >7 | >7 | >7 | |
Porównanie uzyskanego wyniku całkowitego RULA z wartościami zamieszczonymi w poniższej tabeli, pozwala na ocenę ryzyka powstania dolegliwości ze strony układu ruchu jak również ocenę konieczności zastosowania interwencji ergonomicznej w celu zmniejszenia poziomu ryzyka.
| Określenie poziomu działania | |||
| Poziom działania | Suma końcowa | Ryzyko | Działanie |
| 1 | 1-2 | Małe | Pozycja akceptowalna |
| 2 | 3-4 | Średnie | Konieczne jest przeprowadzenie dokładniejszych badań, zmiany mogą być konieczne |
| 3 | 5-6 | Wysokie | Konieczne jest szybkie przeprowadzenie dokładniejszych badań i wprowadzenie zmian |
| 4 | >7 | Bardzo wysokie | Konieczne są natychmiastowe szczegółowe badania i zmiany |
Metoda RULA – ograniczenia
Metoda RULA ma szereg ograniczeń. Nie uwzględnia m.in.:
- Indywidualnych ograniczeń pracownika, wynikających z: wieku, doświadczenia, morfologii ciała (typu somatycznego oraz wymiarów antropometrycznych), wagi i aktualnego stanu zdrowia.
- Czynników środowiskowych.
- Czynników psychospołecznych.
Dostępna od ręki dokumentacja oceny ryzyka zawodowego z uwzględnieniem obciążenia układu mięśniowo – szkieletowego metodą RULA. Dokument spełnia wymagania ZUS oraz Państwowej Inspekcji Pracy.
Zapraszamy do zakupu.
Uwagi praktyczne
Metoda powinna być stosowana przede wszystkim do:
- Wstępnej analizy ekspozycji pracownika – jego kończyn górnych – na ryzyko wynikające z:
- Pozycji kończyn górnych podczas pracy.
- Obciążenia statycznego mięśni.
- Powtarzalności ruchów.
- Obciążenia zewnętrznego (stosowanej siły).
- Wytypowania zadań i czynności, których wykonywanie będzie poddane ocenie.
- Zdecydowania, która ze stron ciała będzie obserwowana: lewa, prawa, czy obydwie; w podejmowaniu decyzji należy się kierować asymetrią funkcjonalną pracownika, obciążeniem kończyn górnych czynnościami oraz nawykami w wykonywaniu czynności. W trakcie jednego badania należy obserwować tylko jedną stronę pracownika.
- Określenia interwału czasowego obserwacji; czas wykonywania czynności podczas badań bezpośrednich na stanowisku pracy jest mierzony w przyjętych przez eksperta interwałach czasowych obserwacji.
- Określania skuteczności działań korygujących w zakresie sposobu wykonywania pracy przez ocenę ryzyka MSDs na stanowisku pracy, przed zmianami i po wprowadzeniu zmian.
- Ustalania priorytetów działań korygujących i prewencyjnych, zmierzających do modyfikacji sposobu wykonywania pracy w ramach różnych stanowisk pracy lub w ramach różnych zadań. Przez określenie zagrożeń i ekspozycji na nie na różnych stanowiskach pracy lub wynikających z różnych zadań na tym samym stanowisku pracy, metoda pozwala na porównywanie obciążeń segmentów narządu ruchu.
- Ustalania zawodów o podwyższonym ryzyku wystąpienia schorzeń zawodowych kończyn górnych; analiza pozwala określić, który z ergonomicznych czynników ryzyka jest kluczowy w danej grupie zawodowej.
Zapis obserwacji można wykonać na uprzednio przygotowanym arkuszu rejestracji RULA. Arkusz ten to tabela (macierz obserwacji), w której wierszach notuje się przebieg czasowy obserwacji. W kolumnach natomiast, zaznacza się uwzględniane w metodzie czynniki ryzyka. Obserwację należy prowadzić stosownie do potrzeb: dla całego dnia pracy, dla wybranych zadań lub cyklów pracy. Metoda została również opracowana w formie programu komputerowego.