Ocena ryzyka zawodowego metodą REBA (Rapid Entire Body Assessment) jest szybką metodą ergonomicznej oceny stanowisk pracy, na których pracownicy skarżą się na dolegliwości ze strony układu ruchu. Uwzględnia obciążenie całego układu mięśniowo-szkieletowego, związane zarówno z użyciem siły dla potrzeb wykonania określonego zadania, jak i z koniecznością utrzymania niezbędnej pozycji ciała.
Metoda REBA, a właściwie jej wiarygodność, opracowanej w 2000 r. przez S. Hognetta i L. McAtamneya przetestowana została na wielu grupach pracowników, wykonujących pracę wymagającą wysiłku fizycznego i wykonywaną często w wymuszonych, niefizjologicznych pozycjach ciała. W zależności od potrzeb można wykonać tylko ocenę czynności związanych z największym obciążeniem układu ruchu (np. podnoszenie ciężkich przedmiotów i/lub przyjmowanie wyraźnie niekorzystnych pozycji ciała) – dzięki temu uzyskuje się informację o ryzyku zawodowym i konieczności wprowadzenia interwencji ergonomicznej. Zastosowanie tej metody po ewentualnym wdrożeniu interwencji, pozwala na oszacowanie skuteczności wprowadzonych rozwiązań. Możliwe jest także wykonanie serii obserwacji (np. fotografii) czynności na stanowisku pracy (metoda obserwacji migawkowych) i dokonanie oceny średniego obciążenia układu ruchu w określonym czasie.
W naszej ofercie posiadamy dokumentację oceny ryzyka zawodowego z uwzględnieniem obciążenia układu mięśniowo – szkieletowego metodą REBA. Dokumenty są przydatne przy złożeniu wniosku na dofinansowanie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w ramach prewencji wypadkowej dla projektu, dotyczącego ,,utrzymania zdolności pracowników do pracy przez cały okres aktywności zawodowej”.
Zapraszamy do współpracy, złożyliśmy już ponad 500 wniosków do ZUS i wszystkie zostały rozpatrzone pozytywnie.
Metoda REBA
Ważną zaletą metody REBA jest łatwość w stosowaniu i szybkość uzyskiwania wiarygodnych wyników. Wynik końcowy, uzyskiwany przy jej pomocy, określa wielkość ryzyka wystąpienia dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego, a także zakres interwencji ergonomicznych, niezbędnych do zmniejszenia tego ryzyka. W sumie REBA stanowi doskonałe uzupełnienie innych, bardziej złożonych, ergonomicznych metod oceny stanowisk pracy, zwłaszcza na pierwszym, wstępnym etapie oceny. Jej zalety przyczyniły się do jej spopularyzowania, nie tylko wśród pracowników nauki, ale również wśród pracowników służb bhp. Sytuacja taka spowodowała potrzebę przygotowania specjalnego arkusza oceny, ułatwiającego wykonanie szybkiej oceny bezpośrednio na stanowisku pracy. Taka właśnie wersja metody opracowana została w 2003 r. przez A. Hedge’a i wykorzystano ją do opracowania wersji skomputeryzowanej, będącej jednym z celów niniejszego zadania – prostej postaci, użytecznej podczas badań terenowych.
W praktyce dużym ułatwieniem stosowania metody REBA podczas oceny w terenie jest Karta oceny przy użyciu metody REBA. Karta drukowana jest dwustronnie – pierwsza strona ułatwia określenie liczby punktów odpowiadających pozycjom elementów układu ruchu, druga natomiast prowadzi „krok po kroku” przez kolejne etapy obliczeń. Wypełniona karta oceny może, wraz ze zdjęciem lub schematem pozycji ciała, stanowić dokumentację przeprowadzonego badania. Może być także wykorzystana do przeprowadzenia symulacji wyników usprawnienia stanowiska pracy – jej użycie wskazuje, które z ocenianych elementów (pozycja ciała, siła, jakość uchwytów itp.) najbardziej wpływają na wynik końcowy.
Schemat postępowania podczas stosowania metody REBA
Przykładową stronę karty oceny ryzyka, wykorzystującej metodę REBA zawiera Załącznik B.
W pierwszym etapie oceniana zostaje (przy użyciu rysunków wzorcowych przedstawionych poniżej) pozycja tułowia, szyi i kończyn dolnych.
Obciążenie tułowia – metoda REBA
Analiza obciążenia wynikającego z obciążenia pozycji tułowia | |
| Pozycja | Punkty |
| Wyprostowana | 1 |
| Pochylenie do przodu 0o ÷ 20o | 2 |
| Odchylenie do tyłu 0o ÷ 20o | 2 |
| Pochylenie do przodu 20o ÷ 60o | 3 |
| Odchylenie do tyłu > 20o | 4 |
| Pochylenie do przodu > 60o | 4 |
| Dodatkowo +1 jeśli tułów jest skręcony lub pochylony na boki | |
Obciążenie szyi – metoda REBA
Analiza obciążenia wynikającego z pozycji głowy | |
| Pozycja | Punkty |
| Pochylenie do przodu 0o ÷ 20o | 1 |
| Odchylenie do tyłu 0o ÷ 20o | 1 |
| Pochylenie do przodu > 20o | >2 |
| Odchylenie do tyłu > 20o | 2 |
| Dodatkowo +1 jeśli szyja jest skręcona lub pochylona na boki | |
Obciążenie kończyn dolnych – metoda REBA
| Pozycja | Punkty |
| Podnoszenie z równomiernym rozłożeniem ciężaru, chodzenie, siedzenie | 1 |
| Podnoszenie z jednostronnym rozłożeniem ciężaru pozycja niestabilna | 2 |
| Dodatkowo +1 jeśli kolana są zgięte pod kątem 30o-60o Dodatkowo +2 jeżeli kolana są zgięte pod kątem > 60o (nie dotyczy siedzenia) | |
Następnie wartości dla ocenionych elementów układu ruchu podstawiane są do Tablicy REBA w celu uzyskania dla nich wartości sumarycznej:
Wskaźnik oceny łącznego obciążenia pozycją tułowia, szyi i kończyn dolych | |||||||||||||
| Szyja | 1 | 1 | 1 | ||||||||||
| Nogi | 1 | 2 | 3 | 4 | 1 | 2 | 3 | 4 | 1 | 2 | 3 | 4 | |
| Tułów | 1 | 1 | 2 | 3 | 4 | 1 | 2 | 3 | 4 | 3 | 3 | 5 | 6 |
| 2 | 2 | 3 | 4 | 5 | 3 | 4 | 5 | 6 | 4 | 5 | 6 | 7 | |
| 3 | 2 | 4 | 5 | 6 | 4 | 5 | 6 | 7 | 5 | 6 | 7 | 8 | |
| 4 | 3 | 5 | 6 | 7 | 5 | 6 | 7 | 8 | 6 | 7 | 8 | 9 | |
| 5 | 4 | 6 | 7 | 8 | 6 | 7 | 8 | 9 | 7 | 8 | 9 | 9 | |
Do wartości tej dodawana jest odpowiednia (zgodnie z tabelą zamieszczoną poniżej) liczba punktów, charakteryzujących obciążenie lub siłę zewnętrzną, działające na pracownika otrzymując w efekcie Wynik A.
Wskaźnik obciążenia lub siły zewnętrznej działającej na pracownika | |||
| Obciążenie / Siła | |||
| 0 | 1 | 2 | +1 |
| < 5 kg. | 5 – 10 kg. | > 10 kg. | Obciążenie gwałtowne, szybko narastające |
Wskaźnik obciążenia ramion – metoda REBA
| Pozycja | Punkty |
| Uniesienie do przodu lub do tyłu 0o – 20o | 1 |
| Uniesienie do tyłu > 20o Uniesienie do przodu 20o – 45o | 2 |
| Uniesienie do przodu 45o – 90o | 3 |
| Pochylenie do przodu > 90o | 4 |
| Dodatkowo +1 jeśli ramię jest odwiedzione lub skręcone Dodatkowo +1 jeżli bark jest podniesiony Dodatkowo -1 jeśli ramię jest opuszczone lub podparte | |
Obciążenie przedramion
| Pozycja | Punkty |
| Uniesienie do przodu 60o ÷ 100o | 1 |
| Uniesienie do przodu < 60o | 2 |
| Uniesienie do przodu > 100o | 2 |
Obciążenie nadgarstków
| Pozycja | Punkty |
| Odchylenie do góry 0o – 15o | 1 |
| Odchylenie do dołu 0o – 15o | 1 |
| Odchylenie do góry > 15o | 2 |
| Odchylenie do dołu > 15o | 2 |
| Dodatkowo +1 jeśli nadgarstki są odchylone na boki lub skręcone | |
Korzystając z poniższej tabeli uzyskujemy wartość sumaryczną dla kończyn górnych, a po dodaniu punktów charakteryzujących jakość uchwytów z tabeli opublikowanej na dole strony, otrzymujemy Wynik B.
Wskaźnik oceny łącznego obciążenia pozycją przedramienia, nadgarstków i ramienia | |||||||
| Przedramię | 1 | 2 | |||||
| Nadgarstki | 1 | 2 | 3 | 1 | 2 | 3 | |
| Ramię | 1 | 1 | 3 | 3 | 1 | 2 | 3 |
| 2 | 1 | 2 | 3 | 2 | 3 | 4 | |
| 3 | 3 | 4 | 5 | 4 | 5 | 5 | |
| 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | 6 | 7 | |
| 5 | 6 | 7 | 8 | 7 | 8 | 8 | |
| 6 | 7 | 8 | 8 | 8 | 9 | 9 | |
Uchwyty | |||
| 0 – bardzo dobre | 1 – dobre | 2 – wystarczające | 3 – nieakceptowalne |
| Dobrze dopasowane uchwyty z elementem umożliwiającym wygodny chwyt | Chwyt rękoma akceptowalny, ale nie idealny lub wygodne trzymanie przy wykorzystaniu innych części ciała | Chwyt rękoma niewygodny lub niemożliwy | Brak uchwytów, chwyt nie zapewniający bezpieczeństwa. Trzymanie nie jest możliwe nawet przy użyciu innych części ciała |
W rezultacie podstawienia wartości A i B do poniższej tablicy otrzymuje się Wynik C który, po zwiększeniu o liczbę punktów charakteryzujących aktywność pracownika podczas wykonywania ocenianego zadania (tabela Aktywność) pozwala na uzyskanie końcowej wartości REBA.
| Wynik B | |||||||||||
| Wynik A | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
| 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 3 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 7 |
| 2 | 1 | 2 | 2 | 3 | 4 | 4 | 5 | 6 | 6 | 7 | 7 |
| 3 | 2 | 3 | 3 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 7 | 8 | 8 |
| 4 | 3 | 4 | 4 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 8 | 9 | 9 |
| 5 | 4 | 4 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 8 | 9 | 9 | 9 |
| 6 | 6 | 6 | 6 | 7 | 8 | 8 | 9 | 9 | 10 | 10 | 10 |
| 7 | 7 | 7 | 7 | 8 | 9 | 9 | 9 | 10 | 10 | 11 | 11 |
| 8 | 8 | 8 | 8 | 9 | 10 | 10 | 10 | 10 | 10 | 11 | 11 |
| 9 | 9 | 9 | 9 | 10 | 10 | 10 | 11 | 11 | 12 | 12 | 12 |
| 10 | 10 | 10 | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 | 12 | 12 | 12 | 12 |
| 11 | 11 | 11 | 11 | 11 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 |
| 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 |
Tabela charakteryzująca aktywność pracownika | ||
| Aktywność | ||
| +1 | +1 | +1 |
| Jeżeli co najmniej jedna z części ciała pozostaje w warunkach statycznych dłużej niż1 min. | Jeżeli powtarzanie niewielkiego zakresu czynności zachodzi częściej niż 4 razy na min (oprócz chodzenia) | Jeżeli wykonywanie czynności powoduje nagłe duże zmiany pozycji ciała lub czynność wykonywana jest na niestabilnej podstawie |
Dostępne w naszym sklepie karty oceny ryzyka zawodowego określające obciążenie układu mięśniowo – szkieletowego metodą REBA, spełniają wymagania ZUS i są dostępne od ręki.
Porównanie uzyskanego wyniku całkowitego REBA z wartościami zamieszczonymi w tej tablicy, pozwala na ocenę ryzyka powstania dolegliwości ze strony układu ruchu, jak również na ocenę konieczności zastosowania interwencji ergonomicznej, w celu zmniejszenia poziomu ryzyka.
Tabela charakteryzująca konieczne działanie ze względu na wynik REBA | |||
| Poziom działania | Wynik REBA | Ryzyko | Działanie |
| 0 | 1 | Niewielkie | Nie jest potrzebne |
| 1 | 2-3 | Małe | Może być potrzebne |
| 2 | 4-7 | Średnie | Potrzebne |
| 3 | 8-10 | Wysokie | Konieczne wkrótce |
| 4 | 11-15 | Bardzo wysokie | Niezbędne natychmiast |