Ocena ryzyka zawodowego metodą OWAS (Ovako Working Posture Analysis System) umożliwia identyfikację zagrożeń i szacowanie ryzyka, wynikającego z pozycji przyjmowanych podczas pracy oraz obciążenia zewnętrznego. Pierwsza jej wersja została opracowana w latach siedemdziesiątych przez zespół pracowników Ovako Steelworks i Fiński Instytut Ochrony Pracy. Karhu, Kansi i Kuorinka wdrożyli opracowaną przez siebie metodę OWAS w 1975 r., w Ovako Oy Steel Co.
Kluczowe pojęcia metody oryginalnej to:
- kod pozycji
- kategoria obciążenia.
W 1991 r. w literaturze pojawiło się rozszerzenie opisu obciążenia o dodatkowy czynnik ryzyka, za jaki uznano obciążenie zewnętrzne. Do trzycyfrowego kodu opisującego obciążenie pozycją ciała dodano czwartą cyfrę, opisującą wartości obciążeń zewnętrznych działających na pracującego.
W swojej ofercie posiadamy dokumentację oceny ryzyka zawodowego z uwzględnieniem obciążenia układu mięśniowo – szkieletowego metodą OWAS. Dokumenty są przydatne w celu złożenia wniosku na dofinansowanie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w ramach prewencji wypadkowej dla projektu, dotyczącego ,,utrzymania zdolności pracowników do pracy przez cały okres aktywności zawodowej”.
Zapraszamy do współpracy, złożyliśmy już ponad 500 wniosków do ZUS i wszystkie zostały rozpatrzone pozytywnie.
Wartości obciążeń wraz z odpowiadającymi im kodami przedstawiono w tabeli poniżej:
Kody obciążenia zewnętrznego | ||
| Czynnik | Kod | Wartość obciążenia |
| Obciążenie zewnętrzne | 1 | masa poniżej 10 kg |
| 2 | masa od 10 do 20 kg | |
| 3 | masa powyżej 20 kg | |
Metoda OWAS
Podstawowy nacisk, zarówno w metodzie oryginalnej, jak i jej licznych modyfikacjach, jest położony na identyfikację i oszacowanie ryzyka dyskomfortu posturalnego, zagrażającego zdrowiu i bezpieczeństwu pracownika. Obecnie metoda OWAS ma wiele opracowań i rozszerzeń, m. in. OWASCO, OWASAN (opracowano również jej wersję elektroniczną WinOWAS).
Metoda OWAS składa się z dwóch następujących po sobie kroków:
- Obserwacji i rejestracji przyjmowanych podczas pracy i uwzględnianych w metodzie pozycji segmentów narządu ruchu (plecy, ramiona, kończyny dolne) w przyjętych interwałach czasowych (najczęściej 30 lub 60 sekund).
- Klasyfikacji tych pozycji według określonych kryteriów, stanowiącej podstawę działań korygujących na stanowisku pracy.
Wyniki metody umożliwiają:
- Ocenę obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego.
- Wskazanie niezbędnego poziomu działań zmierzających do eliminacji lub ograniczenia uwzględnianych w metodzie czynników ryzyka.
Obecnie stosowane kody pozycji segmentów narządu ruchu i obciążenia zewnętrznego w metodzie (programie komputerowym WinOWAS) przedstawiono w tabeli poniżej. W metodzie WinOWAS każdą pozycję można opisać za pomocą uporządkowanej kombinacji czterech cyfr, określających kolejno pozycję: pleców, ramion, kończyn dolnych oraz obciążenie zewnętrzne.
Metoda OWAS – pozycje segmentów narządu ruchu i obciążenia zewnętrznego oraz przypisane im kody. | ||
| Schemat narządu ruchu | Kod pozycji lub obciążenia zewnętrznego | Opis pozycji |
| PLECY | 1 | wyprostowane |
| 2 | zgięte do przodu | |
| 3 | skręcone | |
| 4 | zgięte i skręcone | |
| RAMIONA | 1 | obydwa ramiona poniżej stawu ramieniowego |
| 2 | jedno ramię powyżej stawu ramieniowego | |
| 3 | obydwa ramiona powyżej stawu ramieniowego | |
| KOŃCZYNY DOLNE | 1 | siedzenie |
| 2 | stanie z nogami wyprostowanymi | |
| 3 | stanie z jedną nogą wyprostowaną | |
| 4 | stanie z nogami zgiętymi | |
| 5 | stanie z jedną nogą zgiętą | |
| 6 | klęczenie na jednym lub dwóch kolanach | |
| 7 | chodzenie | |
| OBCIĄŻENIE ZEWNĘTRZNE | 1 | masa poniżej 10 kg |
| 2 | masa od 10 do 20 kg | |
| 3 | masa powyżej 20 kg | |
Przedstawione wyżej kody pozycji poszczególnych segmentów narządu ruchu oraz obciążenia zewnętrznego, pozwalają na rozróżnienie 252 kombinacji pozycji obciążenia całego ciała opisanych czterocyfrowym kodem. Pozycje te podlegają kategoryzacji od 1 do 4. Do wyznaczania kategorii w przypadku ręcznego opracowania wyników korzysta się z tabeli poniżej:
Kategorie oceny obciążenia w zmodyfikowanej metodzie WinOWAS | |||||||||||||||||||||||
| PLECY | RAMIONA | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | NOGI | ||||||||||||||
| 1 | 2 | 3 | 1 | 2 | 3 | 1 | 2 | 3 | 1 | 2 | 3 | 1 | 2 | 3 | 1 | 2 | 3 | 1 | 2 | 3 | OBCIĄŻENIE | ||
| 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | |
| 2 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | ||
| 3 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | 3 | 2 | 2 | 3 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | ||
| 2 | 1 | 2 | 2 | 3 | 2 | 2 | 3 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | |
| 2 | 2 | 2 | 3 | 2 | 2 | 3 | 2 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 3 | 4 | 4 | 3 | 3 | 4 | 2 | 3 | 4 | ||
| 3 | 3 | 3 | 4 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 2 | 3 | 4 | ||
| 3 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | |
| 2 | 2 | 2 | 3 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 1 | 1 | 1 | ||
| 3 | 2 | 2 | 3 | 1 | 1 | 1 | 2 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 1 | 1 | 1 | ||
| 4 | 1 | 2 | 3 | 3 | 2 | 2 | 3 | 2 | 2 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 2 | 3 | 4 | |
| 2 | 3 | 3 | 4 | 2 | 3 | 4 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 2 | 3 | 4 | ||
| 3 | 4 | 4 | 4 | 2 | 3 | 4 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 2 | 3 | 4 | ||
Kategorie wskazują pracodawcy na zakres zmian niezbędnych na stanowisku pracy. Są one wyznaczane przede wszystkim w celu:
- Określenia wpływu obciążenia na układ mięśniowo-szkieletowy pod kątem ryzyka powstawania dolegliwości mięśniowo-szkieletowych i schorzeń narządu ruchu.
- Wskazania czasu i obszarów wymagających od pracodawcy działań w zakresie kształtowania przyjmowanych w czasie pracy pozycji ciała pracownika, z uwzględnieniem segmentów narządu ruchu.
- Zarządzania komfortem i bezpieczeństwem w pracy.
Zasady interpretacji kategorii oceny obciążenia przedstawiono w tabeli poniżej:
Kategorie oceny obciążenia narządu ruchu zajmowana pozycją i obciążeniem zewnętrznym oraz wynikająca z nich konieczność zmian na stanowisku pracy | ||
| Kategoria oceny obciążenia | Ocena obciążenia narządu ruchu i związana z nim konieczność działania | |
| Metoda OWAS – oryginalna | Metoda WinOWAS | |
| 1 | pozycje normalne, niewymagające szczególnej uwagi, ani korekty, z wyjątkiem pojedynczych przypadków | – pozycje naturalne – obciążenie optymalne lub akceptowalne – zajmowane pozycje nie mają negatywnego wpływu na układ mięśniowo-szkieletowy – nie ma potrzeby dalszych pomiarów obciążenia pozycją – nie ma potrzeby dokonywania zmian na stanowisku |
| 2 | pozycje muszą być skorygowane do następnej kontroli metod pracy | – obciążenie prawie akceptowalne – przyjmowane pozycje mogą mieć negatywny wpływ na układ mięśniowo-szkieletowy – pomiary obciążenia pozycją mogą być niezbędne w najbliższej przyszłości – nie ma potrzeby dokonywania zmian na stanowisku w najbliższej przyszłości |
| 3 | pozycje wymagają korekty w najbliższej przyszłości | – obciążenie duże – przyjmowane pozycje mają negatywny wpływ na układ mięśniowo-szkieletowy – pomiary obciążenia pozycją powinny być przeprowadzone tak szybko, jak to możliwe w celu wyeliminowania przyjmowanych pozycji – zmiany na stanowisku muszą być przeprowadzone tak szybko, jak to możliwe |
| 4 | pozycje wymagają natychmiastowej korekty | – obciążenie bardzo duże – przyjmowane pozycje mają negatywny wpływ na układ mięśniowo-szkieletowy – pomiary i rozwiązania powinny być przeprowadzone niezwłocznie w celu wyeliminowania występujących pozycji – zmiany na stanowisku muszą być przeprowadzone natychmiast |
W metodzie OWAS, chronometraż obciążenia pracownika uwzględnia również kod pozycji i obciążenia oraz rodzaj pozycji. Umożliwia on obliczenie całkowitego czasu utrzymania pozycji danej kategorii i związanego z nim ryzyka powstawania dolegliwości mięśniowo-szkieletowych. Ryzyko szacowane jest w skali trójstopniowej według zasad przedstawionych w tabeli poniżej. Zatem ryzyko jest wyznaczane na podstawie:
- Kategorii przyjmowanej pozycji (obciążenia).
- Rodzaju pozycji (wymuszona, niewymuszona).
- Całkowitego czasu utrzymania pozycji danej kategorii, mierzonego jego procentowym udziałem w zmianie roboczej.
Gotowe opracowania ryzyka zawodowego metodą OWAS na potrzeby ZUS, uwzględniające obciążenie układu mięśniowo – szkieletowego.
Nie czekaj, skontaktuj się z nami.
Tel. 68 411 40 00
Metoda OWAS – wyznaczanie ryzyka | |||
| Kategoria pozycji | Rodzaj pozycji | Całkowity czas utrzymania pozycji jednej kategorii (% zmiany roboczej) | Obciążenie lub kategoria ryzyka |
| 1 | niewymuszona | do 70 | małe |
| 1 | wymuszona | do 50 | |
| 2 | niewymuszona | do 50 | |
| 2 | wymuszona | do 30 | |
| 1 | niewymuszona | powyżej 70 | średnie |
| 1 | wymuszona | od 50 do 70 | |
| 2 | niewymuszona | od 50 do 70 | |
| 2 | wymuszona | od 30 do 50 | |
| 3 lub 4 | wymuszona | do 30 | |
| 1 | wymuszona | powyżej 70 | duże |
| 2 | niewymuszona | powyżej 70 | |
| 2 | wymuszona | powyżej 50 | |
| 3 lub 4 | wymuszona | powyżej 30 | |
| Rozumiana, jako kategoria obciążenia pozycją i obciążeniem zewnętrznym. | |||
Ocena ryzyka zawodowego – metoda OWAS jest oparta na obserwacji oraz rejestracji zajmowanych podczas pracy pozycji i obciążeń zewnętrznych. Warunkiem wstępnym przeprowadzenia badań jest sporządzenie karty obserwacji lub skorzystanie z programu WinOWAS. Badanie składa się z pięciu etapów:
- Zdefiniowanie zadań wykonywanych na stanowisku pracy.
- Rejestracja (zapisywanie) pozycji tułowia, kończyn górnych, kończyn dolnych i obciążeń zewnętrznych według kodów OWAS. W trakcie obserwacji należy uwzględniać rodzaj pozycji (wymuszona, niewymuszona). Częstość zapisu kodów powinna być odpowiednia do tempa wykonywanych czynności.
- Określenie kategorii obciążenia.
- Określenie liczby kodów pozycji przypisanych do poszczególnych kategorii oddzielnie dla pozycji wymuszonych i niewymuszonych.